Rabu, 28 Januari 2015

Naskah Randai Umbuik Mudo




NaskahRandai
UMBUIK MUDO

Pelakon:

1. UMBUIK MUDO
2. MANDE UMBUIK MUDO (Ibu Umbuik Mudo)
3. TUANKU PANJANG JANGGUIK (Guru mengaji)
4. PUTI GALANG BAYAK
5. MANDE PUTI GALANG BAYAK (Ibu Puti Galang Banyak)
6. AYAH PUTI GALANG BANYAK
7. PENDENDANG
8. PEMAIN SALUANG
I.
RANDAI PEMBUKA
Sairiang balam jo barabah
Balam lalu barabah mandi
Samolah tabang kaduonyo
Sairiang salam jo sambah
Salam lalu sambah kumbali
Sambah tapulang ka nan tuo
Kaik bakaik rotan sago
Rakaik di aka baha
Tibo di langik tabarito
Tibo di bumi jadi kaba
Anak urang Koto Marapak
Manjinjiang balam jo sangkaknyo
Eloklah randai dibao tagak
Supayo sanang urang disiko
MANDE SI UMBUIK MUDO
Manolah anak denai Buyung Umbuik Mudo
Makonyo anak denai imbau
Ado kini nan denai rusuahkan
Indak duduak taduduak an
Indak tagak tatagak an
UMBUIK MUDO
Apo garan nan mande rusuahkan
Apo bana nan mande risaukan
Curai papakan pado denai
Supayo nak sanang dalam kiro-kiro
MANDE SI UMBUIK MUDO
Makonyo denai barusuah hati
Takana badan diri buyuang
Nan kini alun bakarajo bausaho
Alun baadok ba katagak an
UMBUIK MUDO
Apolah nan ka padok denai
Cubolah mande sampaikan
MANDE SI UMBUIK MUDO
Lai ko namuah waang manggaleh
UMBUIK MUDO
Bukan murah urang manggaleh
Urang manggaleh tahu di labo rugi
Tahu baretong aso jo duo
MANDE SI UMBUIK MUDO
Kalau indak manggaleh, jadi gubalo lai namuah
UMBUIK MUDO
Indak den ka bagubalo
Indak den kabataranak
Waden alun bapangatahuan
MANDE SI UMBUIK MUDO
Umbuik Mudo sibiran tulang
Ka sawah jo ka ladang lai namuah
Sawah pusako banyak ladangpun laweh
UMBUIK MUDO
Baa denai ka kasawah jo ka ladang
Umua balun satahun jaguang
Darah balun satampuak pinang
Indak pangkua nan taelokan
Kunun bajak sarato kabau
MANDE SI UMBUIK MUDO
Kok indak namuah ka sawah jo ka ladang
Lai ko anak namuah jadi pangulu
UMBUIK MUDO
Bukan murah jadi pangulu
Pangulu urang cadiak cadokio
Tahu di adat jo pusako
Tahu disyara’ jo syariat
Tahu dihereang sarato gendeang
Tahu maagak jo maagiah
Tahu dibayang kato sampai
MANDE SI UMBUIK MUDO
Jikok baitu, rancak buyuang jadi dubalang.
UMBUIK MUDO
Oi mande janyo den mande
Indak murah jadi dubalang
Dubalang urang kuaik kaba
Tagaknyo di pintu mati
Nan jauah nan kaditampuahnyo
Nan tenggi ka dijuluaknyo
Nan bengkok kadipaluruihnyo
MANDE SI UMBUIK MUDO
Kalau indak namuah jadi dubalang
Jadi pagawai sajo baa?
UMBUIK MUDO
Sabana sarik jadi pagawai
Capek kaki ringan tangan
Labiah jago dari lalok
Malam basalimuik ambun
Siang batuduang awan
Bajalan indak bakaki panek
MANDE SI UMBUIK MUDO
Kok indak jadi juaro sajo molah
Tagak di galanggang urang rami
UMBUIK MUDO
Jaan dikiro murah jadi juaro
Urang nan tahu jo tuah ayam
Tahu mambulang jo mangacak
Indak lanteh angan den oi mande
MANDE SI UMBUIK MUDO
Jikok baitu pandapek buyuang
Pai mangaji molah waang
Buliah manjadi urang siak
UMBUIK MUDO
Pucuak dicinto ulam tibo
Itu bana nan dihati denai
I.
RANDAI
Umbuik Mudo pai mangaji ka surau
Tuanku Panjang Jangguik
Umbuik Mudo sudah tu baraja pulo ka
Tuanku Imam Mudo sampai mangarati tapasie jo fiqih
Sudah tu baliak pulang ka kampuangnyo.
MANDE SI UMBUIK MUDO
Manolah buyuang Umbuik Mudo
Tadi ado urang bapasan
Iyolah Tuanku Panjang jangguik
Maimbau waang pai baralek
UMBUIK MUDO
Anggan denai pai baralek
Badan latiah mato mangantuak
MANDE SI UMBUIK MUDO
Usah buyuang bak nantun ka guru
Tigo tahun mambuang umue
Kini elok buyuang barangkek
Pai ka tampek urang baralek
Sambia maulangulnag kaji
Dari pado lalok jo bamain
UMBUIK MUDO
Mandek kanduang janyo denai
Indak den sagan pai mangaji
Tapi denai sagan pai baralek
Datang mahadang dunia urang
MANDE SI UMBUIK MUDO
Usah bak nantun buyuang bakato
Kok baju buyuang rusuahkan
Kan lai mande sadiokan
Bajo lakan bajo blidu
Ado pulo nan dari suto
Langkok sisampiang jo detanyo
Jikok ameh nan buyuang camehkan
Denai ado pulo manaruahnyo
Untuak pahadang dunia urang
Alah ka sanang hati buyuang

UMBUIK MUDO
Kalau baitu jano mande
Basugiro molah denai lai
Barangkek ka tampek baralek nantun
*III.
RANDAI
Umbuik Mudo pai ka rumah Tuanku Panjang Jangguik
TUANKU PANJANG JANGGUIK
Manolah waang Umbuik Mudo
Lieklah ka tangah rumah
Dari jauah urang lah datang
Dari dakek urang lah tibo
Waang sajo nan indak tampak
Apo juo nan waang cari
Apo juo lai nan waang tuntuik
UMBUIK MUDO
Jikok itu nan Tuanku tanyokan
Indaklah ambo kaman-mano
Ambo pai mangaji
Pai baraja lagu masia
Itu makonyo talambek tibo
TUANKU PANJANG JANGGUIK
Sabalun waang sampai kamari
Lah banyak kitab nan dikaji
Banyak lagu nan didangakan
Cubokan molah lagu waang
Nan dituntuik di nagari urang
UMBUIK MUDO
Jikok baitu kato guru
Ambo cubo sado nan dapek
Jikok salah ambo mangaji
Tunjuak ajari molah dek guru
*
IV.
RANDAI
Pantun tantang Umbuik Mudo mangaji lagi masir
Didanga dek Puti Galang Banyak
PUTI GALANG BANYAK
Oi tuan Umbuik Mudo
Lah banyak urang mangaji
Lah banyak urang nan malagu
Tuanku lai mualim lai
Pakiah indak tabilang pulo
Surang nan indak denai acuahkan.
Tapi kutiko mandanga lagu tuan
Baureh raso jantuang denai
Tasingkok pulo kiro-kiro
Nyariang rasonyo pandangaran
Itulah sababnyo denai kamari
Mangaji molah tuan sakali lai
Nak denai danga bana-bana
Nak denai simakkan sungguah-sungguah
Di dulang sadulang lai
Pandulang ameh Palangki
Ulang juolah sakali lai
Ulanglah lagu nan tadi
UMBUIK MUDO
Molah dibuluahkan juo
Capo nan dipamatang tabek
Molah disuruahkan juo
Disabuk sado nan dapek
Antah sapek antahlah mantilo
Ramo-ramo di dalam kabuik
Antah dapek antah ko tido
Lah lamo kaji indak disabuik
UMBUIK MUDO MANGAJI, TAPI INDAK BISA KALUA
SUARONYO. SAMAKIN MANGAJI SAMAKIN BURUAK
KAJINYO
PUTI GALANG BANYAK;
Lah tabali tapi kain
Lah ilang panggiliangnyo
Lah tabaliak hati si malin
Lah ilang pangajiannyo
Gilo sipasin gilo
Gilo sitawang-tawang
Gilo si malin gilo
Gilo di lapiak sumbayang

UMBUIK MUDO;
Manolah Tuanku Panjang Jangguik
Bari ampun ambo banyak-banyak
Indak doh guno ambo disiko
Eloklah denai babaliak pulang.
*V.
RANDAI
Umbuik Mudo bagageh pulang, malu dek
dicemeeh Puti Galang Banyak
Tibo di rumah inyo manangih
MANDE UMBUIK MUDO
Manolah buyung Umbuik Mudo
Apo sabab karanonyo
Mako anak pulang manangih
Apo bana nan dirusuahkan
Apo mangaji kalah dek urang
Apo dunia tak talawan dunia urang
Caritokan molah pado mande
UMBUIK MUDO
Bukannyo denai kalah dek mangaji
Bukannyo indak talawan dunia urang
Indak taimpik kok mamakai
Kok mande batanyo sabab karanonyo
Dangakan dimande pantun nangko
Kali-kali di Malako
Onggok di pasa payokumbuah
Takilik iman nan cilako
Ka bakeh puti nan batujuah
Ondeh mande jo den dimande
Kok iyo lai mande hibo
Kok mande lai sayang
Barangkeklah mande denai sarayo
Isi malah uncang mande
Tiok suduik bari bajimaik
Tiok langkok bari pakasiah
Barangkek mande kini juo
Ka rumah Puti nan batujuah
Etan ka rumah Puti Galang Banyak
MANDE UMBUIK MUDO
Anak kanduang sibiran tulang
Ubek jariah palarai damam
Apo rundiangan ka disampaikan
Apo salahnyo si Galang Banyak
UMBUIK MUDO
Oi mande nyo den di mande
Manga mande cando ndak tahu
Manga mande babinguang badan
Tanyokan bana ka si Galang
Apo lai namuah inyo den pabini
Aso lai duo tidakkan
Suruah katokan kato bana
MANDE UMBUIK MUDO
Jikok baitu kahandak buyuang
Mande indak dapek manulaknyo
Mande barangkek kini juo
*

VI.
RANDAI
Mande Umbuik Mudo pai maminang Puti Galang Banyak
MANDE PUTI GALANG BANYAK
Cubadak tangah ilaman
Di juluak jo ampu kaki
Usah lamo tagak di laman
Itu cibuak basuahlah kaki
MANDE UMBUIK MUDO
Bukan den kinari sajo
Kinari nak urang Padang
Bukan denai kamari sajo
Gadang mukasuik nan ka dijalang
Nak duo pantun sairiang;
Bukan denai kinari sajo
Ka rimbo maambiak rotan
Tabao di rotan kudo
Bukan denai kamari sajo
Kamari mambao pasan,
Iolah pasan si Umbuik Mudo
Supayo kato nak nyo sudah
Danga dek adiak sabuah lai;
Babuni badia tantara di Japun
Rang parang di Limo Koto
Kato nan indak kadipalun
Si Umbuik datang ka sumando

MANDE PUTI GALANG BANYAK
Dirombo indak bapaco
Tumbuah di lurah ulak pantai
Dek kito indak mangapo
Tingga di urang ka mamakai
Taluak baiak kualo tanang
Juragan masuak ka muaro
Buruak baiak kato si Galang
Kakak baretong lah jo inyo
MANDE UMBUIK MUDO
(KAPADO PUTI GALANG BANYAK)
Anak kanduang Puti Galang Banyak
Danga bana elok-elok
Aso duo tali pijakan
Jalo putuih bao baranang
Jalo nak urang Danguang-danguang
Aso lai duo tidakkan
Kato putuih badan ka sanang
Jan lamo kamo digantuang
PUTI GALANG BANYAK
Manolah mande si Umbuik Mudo
Iyo pulo tu di mande
Tapi samantangpun baitu
Mintak tangguah denai daulu
Alun taniaka nak ka balaki
Bialah ambo manggadih sajo
Katokan bana elok-elok
Bakeh tuan Umbuik Mudo
MANDE UMBUIK MUDO
Manolah Upik Galang Banyak
Nak jaleh siang bak hari
Nak nyato tarang bak bulan
Katokan malah nan sabananyo
Supayo rundiang nak salasai
Janlah upiak manduo hati
PUTI GALANG BANYAK
Lah sabananyo denai katokan
Kato putuih lah denai barikan
Tingga dek mande manjalehkan
Bakeh ka tuan Umbuik Mudo
Kok elok bana Tuan Umbuik
Lah tahu denai dieloknyo
Kok gadang bana Tuan Umbuk
Lah denai di gadangnyo
Gadang tabao dek lingkaran
Kok kayo tuan Umbuik
Lah tahu denai dikayonyo
Kayo dek ameh pambaoan
Pambarian dek ayahnyo
Ka galang kaki sajo indak sampai
Kini baitu lah dek mande
Nan Tuan Umbuik Mudo
Usah disabuik duo kali
Maramang bulu kuduak den mandangakan
MANDE UMBUIK MUDO
Jikok baitu kato upiak
Bialah denai sampaikan
Ka diri si Umbuik Mudo
Kini baitu lah dek upiak
Sarato mande dek si Galang
Bari izin denai bajalan
Denai nak pulang basugiro
MANDE PUTI GALANG BANYAK
Kamanolah condoang karambia
Dulang-dulang rabah ka banda
Kamari indak kami panggia
Pulang indak ka baanta
Dilapeh sajo jo hati suci
*VII.
RANDAI
Pantun tantangan; mande si Umbuik Mudo babaliak pulang jo
hati ibo.
Hati rusuah indak tabado, baa manyampaikannyo ka si
Umbuik Mudo
UMBUIK MUDO
Oi mande jo den di mande
Alah pulang molah mande
Baa mangko barusuah hati sajo
Apo kaba barito nan mande bao
Nan bana sajo mande katokan
Usah mande basisuruak
Nak nyo sanang hati denai
MANDE UMBUIK MUDO
Anak kanduang si Umbuik Mudo
Tipak didiri Puti Galang Banyak
Inyo alun kabajunjuangan
Alun taniak nak ka balaki
UMBUIK MUDO
Indak nan sabananyo nan mande katokan
Lah barubah muko mande
Lah takucak hati mande
Usah baduto mande ka denai
MANDE UMBUIK MUDO
Lai namuah mande mangatokan
Jawek sabananyo dari si Galang
Tapi usah buyuang berang ka urang
Usah hati dipapaneh
Usah timbua sasa jo upek
UMBUIK MUDO
Katokan molah mande kanduang
Apo bana kecek urang ka denai
Usah mande tukuak tambahi
Katokan sajo nan sabananyo
MANDE UMBUIK MUDO
Kok baitu kato buyuang
Dangakan bana elok-elok.
Manuruik Puti Galang Banyak
Tantangan diri Umbuik Mudo
Siang indak ka jadi angan-angan
Malam indak ka jadi buah mimpi
Kok elok bana Umbuik Mudo
Elok dek kain basalang
Kok gadang bana Umbuik Mudo
Gadang tabaok dek lingkaran
Kok kayo bana Umbuik Mudo
Kayo dek amhe pambaoan
Pambarian dek ayahnyo
Ka galang kaki sajo indak sampai
Baitu bana kato si Galang
UMBUIK MUDO MANDANGA NAN BAK KIAN
INYO MARENTAK BAGILO-GILO;
MANDE UMBUIK MUDO
Iko bana nan den anggakkan
Iko bana nan den takuikkan
Lah den kiro sarupo iko
Berang buyuang ka si Galang
Dandam tumbuah cilako tibo
UMBUIK MUDO
Oi mande kanduang janyo denai
Kok lai ibo ka diri denai
Kok lai sayang ka badan buruak ko
Pailah mande den sarayo
Kok lai malu kaapuih
Kok lai tabangkik batang tarandam
Carikan denai parupuak anyuik
Iyo ka lubuak Mato Kuciang
Sati nan indak sati bana
Dagang lalu mati tagak
Buruang lalu mati jatuah
Ambiaklah dek mande parupuak nantun
Nan dipesong-pesong ula ngiang
Nan dipaluik nago sati
Nan dililik ula biso
Pailah mande kini juo
Kok indak dapek parupuak nantun
Tando amai indak sayang ka diri denai
Sakironyo itu nan tajadi
Den amuak diri den surang
Naknyo sanang hati mande
Apo gunonyo sipuik alai
Sipuiklah rangkai barangkai
Apo gunonyo iduik lai
Iduiklah bacamin bangkai
MANDE UMBUIK MUDO
Anak kanduang sibirang tulang
Ubek rusuah palarai sayang
Kok itu bana kandak buyuang
Kok itu bana nan katuju
Bialah mande cari parupuak nantun
Bialah mande sabuang nyao mande
Sabalun mande barangkek, nak oi
Danga bana dek buyuang elok-elok
Kapakan sakali nangko
Tak mungkin sakali lai
Bajalan sakali nangko
Indak mungkin babaliak lai
Tinggi malanjuiklah ka batuang
Indak den tabang-tabang lai
Tingga managuiklah waang buyuang
Indak denai ka pulang lai
*VIII.
RANDAI
Pantun tantangan Amai Umbuik Mudo pai ka Lubuak Mato
Kuciang
Lah dapek apo nan dimintak dek si Umbuik, gadang lah hati
mande
Babaliak pulang hanyo lai
UMBUIK MUDO
Lai ko dapek nan den katokan
Lai ko ado nan mande cari
Katokan molah bakeh denai
Usah denai dibari harok
MANDE UMBUIK MUDO
Kok itu nan buyuang sabuik
Cameh ka mati badan mande
Hampia kito indak basuo
Mamukek tantang Taluak Gosoang
Kanailah anak maco aji
Kok indak Allah nan manolong
Haram tajajak tanah tapi
MANGALUAKAN PARUPUAK TU DARI PINGGANG MANDE
MAAGIAHANNYO KA UMBUK MUDO
UMBUIK MUDO
Oi mande janyo dimande
Ruponyo lai sayang mande ka denai
MANDE UMBUIK MUDO
Umbuik Mudo anak denai
Untuak apo parupuak nantun
Apo guno kasiatnyo
UMBUIK MUDO;
Kok itu nan mande tanyokan
Denai ka mambuek pupuik
Kok lai malu ka tahapuih
Denai ka pai bapupuik
Ka luak pincuran rajo
Tampek si Galang mandi
MANDE UMBUIK MUDO
Usah anak pai ka sinan
Anak urang kok takajuik
Damam dek lamah sumangaik
UMBUIK MUDO
Cubo mande inok manuangkan
Pantun nangko
Rumah gadang batiang tidak
Di mano angin ka lalu
Antah kok diliang lantai
Hati bimbang basingkok tidak
Sialah urang nan katahu
Antah kok urang nan marasai
Nan sakali kini nangko
Bagai ka ilang nyao di badan
Putuihlah nan gantiang
Bialah ambo cubokan bana
Bilalang tabang malayang
Tabangnyo barapi-api
Aso ilang duo tabilang
Namonyo anak laki-laki
MANDE UMBUIK MUDO
Den tarah indak tatarah
Bak manarah batang sampie
Ditabang juo nan jadi
Ditagah indak tatagah
Bak amnagah aie ilie
Dilapeh juo nan jadi
Suko hatilah apo nan ka waang pabuek
UMBUIK MUDO
Kok baitu kato mande
Relakan denai pai barangkek
Ka pamandian Puti Galang Banyak
Denai buek pupuik bapitunang
Naknyo apuih malu dikaniang
*IX.
RANDAI
Pantun tantangan si Umbuik Mudo pai ka Pincuran rajo, ka
tapian Puti Galang Banyak
UMBUIK MUDO
Cubadak di kapiang-kapiang
Talatak di dalam buluah
Jan lamo tagak di tabiang
Kok dibao tabiang runtuah
PUTI GALANG BANYAK; (indak manampak Umbuik Mudo)
Anak bincacak anak bincacau
Anak singiang-ngiang rimbo
Anak nan indak batunjuak baajari
Luhak awak nan dikaruahnyo
Sumua awak nan dikacaunyo
UMBUIK MUDO (Manampak an diri)
Cumati talang baduri
Lantak sapanuah pamatang
Hari paneh alang babunyi
Awak litak nan kuniang datang
PUTI GALANG BANYAK;
(Puti malatakkan galuak, parian, jo pakakeh mandi lainnyo. Sudah
tu bajalan ka tampek lain handak mandi. Galuak jo parian diambiak
dek si Umbuik. Puti kailangan. Inyo mambirunguik)
UMBUIK MUDO
Lah lareh sularo kopi
Diimpik salodang pinang
Ka sumua indak jadi mandi
Galuak diganggam nan lah ilang
PUTI GALANG BANYAK
Usah tuan bagarah juo
Usah tuan mambuek malu denai
Galuak ramuak hatipun ramuak
Tuan pueh denai nan rusuah
UMBUIK MUDO
Ampalam sarangkai kuniang
Dijuluak sarangkai mudo
Disemba anak bidodari
Disemba lalu dimakannyo
Kok indak jadi nan kuniang
Awan batampuak gunuang lego
Bulan samo jo matohari
Kunun nan dikasiah dicari juo
Kok dapek karambia tumbuah
Jaan ditanam dibawah janjang
Kok dapek kato nan sungguah
Den gungguang den bao tabang
PUTI GALANG BANYAK
Cincin ampek tingga tigo
Hilang di pulau bantuak taji
Lai tagilang-gilang juo
Sadang sa abaik lai manggilo
Kok kunun kasiah alun jadi
Lai tagilan-gilan juo
UMBUIK MUDO
Kok lai tagilan nan dek adiak
Tinggakan tapian nangko
Molah kito barangkek kini juo
PUTI GALANG BANYAK
Anak silimang salimbado
Kurang aso tigopuluah
Jan amuah dirintang mato
Mato mambao binaso tumbuah
UMBUIK MUDO
Aua ditanam batuang tumbuah
Tumbuah di parak si Gumanti
Asa hati lai samo sungguah
Kariang lautan kito nanti
Baragiah bawang molah kito
Nak tantu basiang sarai
Baragiah sayang molah kito
Sabalun cara bacarai
Babaliak pulang molah adiak
Denai baniak pulang pulo
PUTI GALANG BANYAK
Tuan denai si Umbuik Mudo
Kalau baitu kato tuan
Kabaa pulo hanyo lai
Tapi samantangpun baitu
Sabalun kito bacarai
Dangakan dek tuan pantun ambo
Limbayuang tumbuah di rimbo
Rononyo malintuah hati
Batu tataruang lai mancinto
Kok kunun kasiah alun jadi
Sijanggo namonyo kayu
Babungo di ujuang dahan
Jikok santano kain baju
Haram ka carai pado badan
X.
RANDAI
Baraliah kaba hanyo lai
Sungguah baraliah sinan juo
Iyo ka Puti Galang Banyak
Lah sahari antaronyo
Sudah batamu jo Umbuk Mudo
Jatuah sakiknyo Galang Banyak
Sakik nan indak jago lai
Banyaklah dukun nan datang
Ubek lah batimbun-timbun
Namun panyakik Galang Banyak
Panyakik batambah laruik
Ilang lah aka mande kanduang
MANDE PUTI GALANG BANYAK
Anak kanduang Puti Galang Banyak
Kok dukun alah ganti baganti
Kok ubek alah sapanuah biliak
Kok diliek dipandangi
Jan lai sakik nan ka sanang
Batambah laruik mande pandangi
AYAH PUTI GALANG BANYAK;
Anak kanduang Puti Galang Banyak
Cubolah anak katokan
Apo bana kolah nan sakik
Naknyo tantu ubek kadicari
Nak jaleh jalan kadituruik
PUTI GALANG BANYAK;
Manolah ayah sarato mande
Indak tantu namonyo panyakik
Darah denai tasirok-sirok
Nasi dimakan raso sakam
Aie diminun paik padiah
Denai bamimpi jo Umbuik Mudo
Japuik tabao lah dek ayah
Bak nantun panyakik mangko sanang
Rundiang tasarah pado ayah
AYAH PUTI GALANG BANYAK;
Manolah upiak Mande si Galang
Kok imbau alah kalampauan
Kok bisiak alah kadangaran
Basugiro molah mande si Galang
Untuak manjalang Umbuk Mudo
*XI.
RANDAI
Pantun tantangan Mande Puti Galang Banyak pai manjapuik
Umbuik Mudo
Umbuik Mudo pai karumah Puti Galang Banyak

PUTI GALANG BANYAK
Lah panek ambo mandaki
Mandaki batu bajanjang
Bulan nan indak tarang juo
Lah panek ambo mananti
Lah putiah mato dek mamandang
Tuan nan indak datang juo
UMBUIK MUDO
Anak balam ateh jilatang
Hinggok di rantiang sidalu-dalu
Mangkonyo ambo talambek datang
Jalan bakelok bakeh lalu
PUTI GALANG BANYAK
Bapikek balam jo balam
Jarek nan indak tuan pilinkan
Panyakik basarang tambah dalam
Ubek nan indak tuan kirimkan
UMBUIK MUDO
Lai jarek denai pilinkan
Antah kok rantai nan ka indak
Lai ubek denai kirimkan
Antah lai sampai antah indak
PUTI GALANG BANYAK
Dareh aienyo batang Umbilin
Darehnyo sampai ka subarang
Indak den jo pakirin
Badan batamu nak nyo sanang
UMBUIK MUDO
Apo ka dayo daun kaloyang
Dituriah mako dijamua
Si Galang ameh ambo loyang
Indak ka mungkin bacampua baua
Apo di randang dikuali
Bareh subarang tigo sayak
Apo dipandang pado kami
Ameh kurang gunopun tidak
PUTI GALANG BANYAK
Ayam kuriak lambaian taduang
Ikuanyo manjelo masuak padi
Ambiak tampuruang bari makan
Dalam daerah limo kampuang
Tuan surang nan tampek hati
Nan lain buliah denai haramkan
UMBUIK MUDO
Salasiah di parak lamo
Ambo mamintak disakahkan
Antah baduri antah indak
Kasiah adiak salamo nangko
Ambo mamintak direlakan
Badan kok tabuang jauah
Antah kumbali antah indak
PUTI GALANG BANYAK
Mangabuik api di pulau punjuang
Urang manurun rimbo rayo
Mukasuik hati nak kadukuang
Tuan anggak apo ka dayo
Kok tuan mandi hulu
Mandi bagusuak buah palo
Kok tuan mati daulu
Nantikan denai di sarugo
*
RANDAI PENUTUP
Batusangka balantai batu
Parak Jua labuah basilang
Randai sagitu lah daulu
Talempong mairiang di balakang
*
Tamat

 2
Randai
PUTI MANIH TALONSONG
oleh:
Wisran Hadi
Pelakon:
1. PUTI ANIH TALONSONG
2. SUTAN BALIDAH AMEH
3. PUTI BASUSUAK INTAN
4. MANDE BATIMAH ITAM
5. DATUK KARIH PATAH
WISRAN HADI; Randai Manih Talonsong
Page 2 of 35
I.
RANDAI
Iyolah Puti Basusuak Intan
Duduak tamanuang surang diri
Di rumah batingkek paga basi
Halaman laweh batabua bungo
Duduak diateh kurisi banta
Bakasua bameja kaco
Langkok pidio jo tipinyo
Ase barambuih patang pagi
Tibo junjuangan maso itu
Bagala Sutan Balidah Ameh
Urang panggaleh baru naiak
Suko baragiah dinan rami
Puti tagak galak bagumam
Mancaliak uda nan lah datang
Pinggue dikakok dado diragang
Sinan dimulai paretongan
*
SUTAN BALIDAH AMEH :
Manolah diak kanduang janyo denai
Puti Basusuak Intan si buah hati
agak kamari molah adiak
ado bicaro nak disampaikan.
Capeklah!
E, kalau bajalan
jaan saroman paragawati bana lai!
(PUTI BASUSUAK INTAN TIBO)
Nan hari sahari nangko
ado nan tapikie dek diri denai
nan takana dikiro-kiro
jadi buah mimpi tiok malam
yantangan Puti Manih Talonsong
adiek dek kito nan baduo
PUTI BASUSUAK INTAN :
Manolah junjuangan janyo denai
buah hati limpo bakruang
nan bagala Sutan Balidah Ameh.
kok tantangan Puti Manih Talonsong
adiak dek kito nan baduo
iyolah gadih gadang nyo tu kini
lah asiang asiang tampak dek urang
lah rundo jakun nan mudo mamandangi
sikola tamaik karajo alun
gilo dek raun patang pagi
gilo bajilbab ilie mudiek
kok kawannyo nan samo gadang
alah bibalaki kasadonyo.
SUTAN BALIDAH AMEH :
Itu bana nan marusuah diri denai
siang menjadi kiro-kiro
malam manjadi angan-angan.
Kok nyampang inyo talonsong umue
jodoh nan indak kunjuang dapek
denai nan sato manangguang malu
denai nan dipasalahan urang
denai nan katuduah macam-macam.
Kini baitu molah dek adiak
kok kito carikan pulo ka junjuangannyo
baa pandapek adiak tantang itu.
PUTI BASUSUAK INTAN :
Tantangan diri Puti Manih Talonsong
inyo nan gadih mudo matah
gampa jo boneh sabatang tubuah
bapacaran inyo anggak
jikok basalam jo laki-laki
tangannyo babungkuih sapu tangan
siapo urang nan ka namuah.
Kok lai jodohnyo tampak dek tuan
curai papakan molah bakeh denai
nak nyo sanang di dalam hati
nak sajuak dalam kiro-kiro.
SUTAN BALIDAH AMEH :
Kok nan tampak iyo lai ado
rang mudo nan jombang di galanggang
Banamo Palimo Parang Usai
anak dek Suri Dirajo Rantau Jao
nan manjadi rajo pulo disiko
nan bakuaso sapanjang rantau
itam keceknyo itam
kulabu keceknyo kulabu
urang kayo bakuaso.
Utusannyo lah datang kakantua denai
batanyo tantang diri Manih Talonsong
inyo maminang caro kini.
Dek denai urang sumando janyo adaik
indak dapek mamutuih dinan gantiang
sumado bak abu ateh tunggue
mako pinangan tu tapulang pado adiak
kakak kanduang dek Manih Talonsong.
PUTI BASUSUAK INTAN :
Palimo Parang Usai kato tuan?
Urang kayo tujuah turunan
nan panah maagiah keredit pado tuan?
Ondeh junjungan janyo denai
kok itu urang nan datang
maminang Puti Manih Talonsong
iyo bak mamangan adaik bana
“pucuk dicinto gado ado bana nan tibo!”
“Cincin dimintak ban radial nan datang!”
Urangnyo kayo bapangkek pulo
nan mamarentah sapanjang tunjuak
suko baragiah bakuitansi
sanang hati denai manarimo.
SUTAN BALIDAH AMEH :
Jiko baitu kato adiak
dek kinii kantua denai alun batutik
denai babaliak molah daulu.
Namun samantangpun baitu
sampaikan juo pado mandeh kito
nan banamo Mandeh Batimah Itam
mintuo dek badan diri denai
mande kanduang dek adiak kanduang
duo jo Puti Manih Talonsong.
Katokan bana ka mandeh
baso nan dicarinyo alah dapek.
Elok elok adiak barundiang
jan beko dek kagadangan hati
dapek minantu urang bapangkek
indak lai tahu diri
panyakik jantuangnyo pulo nan katibo.
Alah kok sanang hati adiak.
PUTI BASUSUAK INTAN :
Pitaruah tuan denai pacik arek
Pasan tuan denai ganggam taguah
Alah ka sanang hati tuan
SUTAN BALIDAH AMEH :
Lah… pai den lai.
PUTI BASUSUAK INTAN :
Pailah… tuan. Capek pulang.
SUTAN BALIDAH AMEH :
Kok balain bana adiak kini
Mantang mantang dapek ka jodohnyo
Puti Manih Talonsong
Manga barubah parangai adiak.
PUTI BASUSUAK INTAN :
Barubah baa, tuan.
SUTAN BALIDAH AMEH :
Biasonyo kalau ka bajalan
Adiak manyayangi den.
Kini baa kok indak.
PUTI BASUSUAK INTAN :
Tuan. Malu awak.
Kalau awak baduo sajo disiko
tantu lai indak baa doh.
Kok beko tampak dek mandeh, baa.
SUTAN BALIDAH AMEH :
E, yayai!
Ampo den pulang sakali ko!
*
II.
RANDAI
Kutiko hari barambang patang
Kutiko Labai sumbayang asa
Nan mudo duduak tapi lauik
Babisiak mamadu cinto
Sanan batamu Puti Basusuak Intan
Jo mandehnyo Puti Batimah Hitam
di biliak bajandela kaco
dingin diambuih angin ase
Mandeh lah batuak kadinginan
Basusuak Intan bakipeh kapanehan
Mamandang diri mandeh kanduang
Sanan bakato Basusuak Intan
*
PUTI BASUSUAK INTAN :
Manolah mandeh kanduang janyo denai
Molah kamari molah mandeh
Usah mandeh lalok lalok juo
Ado kaba kadisampaikan.
(MANDEH BATIMAH ITAM TIBO)
Mulai sekarang iko kini
Usahlah mandeh rusuah bana
lambek lago lai kamanang
kok nan dicari lai kabasuo.
Tantangan jodohnyo Manih Talonsong
Indak paralu mandeh bajalan
pai manokok bandua urang
mancari kabau kapambajak.
Mangko baitu janyo denai
kabau tu bana nan lah datang
unto tu bana nan manyarah
tingga de mande mangabeknyo
pulang maklum pado mandeh.
MANDE BATIMAH ITAM :
Anak denai Puti Basusuak Intan
kok itu nan anak sabuik
iyolah kato sabananyo
siapo urang nan datang tu
supayo disalidiak disiasek
baitu adaik mancari minantu.
PUTI BASUSUAK INTAN :
Nan kajadi junjungan
iyo dek Puti Manih Talonsong
banamo Palimo Parang Usai
anak dek Suri Dirajo Rantau Jao
urang kayo sunduik basunduik
urang bapangkek saparinduan
muluiknyo manih kucindan murah
awak bagak baso katuju
Utusannyo lah datang batanyo
Ka bakek Sutan Balidah Ameh.
MANDE BATIMAH ITAM :
Palimo Parang Usai kato nak kanduang?
PUTI BASUSUAK INTAN :
Iyo, mandeh.
Kok tantangan Palimo Parang Usai
urang kuaso di rantau ko
urang nan maitam mamutiahkan
urang kayo suko dimakan
suko baretong dinan kalam
suko baragiah di nan rami.
Kok inyo jadi junjuangan
dek Puti Manih Talonsong
sanang iduik kito di rantau ko
indak ado urang nan kamangaduah
awak tapacik kapalo rimau
baa manuruik pikiran mandeh.
MANDE BATIMAH ITAM :
Tantangan diri Palimo Parang Usai
lah tahu urang kasadonyo
lah basuluah mato hari
bagalanggang mato rang banyak
inyo nan bukan urang Minang.
Pisang sikalek-kalek utan
pisang simbatu nan bagatah
bodi caniago inyo bukan
koto piliang inyo antah.
Ondeh nak kanduang Basusuak Intan
Kok di rantau bana awak iduik
dek arok iduik ka sanang
adaik nan jaan diubahi.
Adaik dek kito urang Minang
babisan juo ka urang Minang
itulah ajaran nan kawi
nan balaku sampai kini
dicontohkan pulo dek Rasulullah.
Urang Arab kawin jo Arab
Ulando kawin jo Ulando
urang Minang baitu juo.
PUTI BASUSUAK INTAN :
Jikok baitu pikiran mandeh
Itulah kato sabananyo.
Namun samantang pun baitu
Bak mamangan adaik juo
“ dimano bumi dipijak
disinan tanah dikapling”.
“ tibo dikandang kambiang mambebek
tibo di kandang rimau awak dimakannyo”.
pulang maklum pado mandeh.
MANDE BATIMAH ITAM :
Usah denai nan kau ajari.
Takilek ikan diaie
Lah jaleh jantan batinonyo
Antah kok di dalam lauik bana
Ikan tu banyak nan malayok!
Kok kareh bana hati anak
nak manjodohkan Manih Talonsong
jo Palimo Parang Usai
dek arok pangkek jo harato
dek arok sanang iduik di rantau ko
bialah mandeh babaliak pulang
pulang ka kampung ranah Minang
indak guno denai kamari.
Kok jalan lah diasak urang lalu
kok cupak lah dituka urang panggaleh
kok adaik ka diubah urang mudo
baminantu jo urang tak basuku
denai tak rela salamonyo!
Alah ka tarang tu nak kanduang.
Antah kok mamakiak makiak den disiko ha!
PUTI BASUSUAK INTAN :
Usahlah mandeh tarabo bana
Kok nyampang Manih Talonsong jadi gadih sanjo
indak balaki sampai nyo mati
dek karano mandeh nak baminantu urang Minang juo
bialah bajilbab bana tiok hari
nan malu tatap tibo bakeh kito
Lai koh tatangguangkan dek mandeh
malu nan bak kian.
MANDE BATIMAH ITAM :
Ondeh nak kanduang Basusuak Intan
Lah paralu bana dek kito
urang bapangkek daripado urang baradaik.
Kok itu nan tajadi
Alamaik iduik kasansaro.
PUTI BASUSUAK INTAN :
Ampunlah denai mandeh kanduang
usahlah denai bari bautang
dari dunia sampai akhiraik.
Kini baitu molah dek mandeh
lapeh molah jo hati nan suci
jo muko nan janiah
buliah salamaik kami iduik di rantau ko.
Usah kito tangka batangka
nan paralu Manih Talonsong ado jodohnyo
kok indak ditarimo dek adaik
indak buliah baminantu jo urang rantau
lah tabuang bana kami dari kampuang.
Dek karano denai kakak si Manih
kewajiban dek denai mangawinkannyo
nak kami cubo iduik surang
iduik di rantau baibo hati
alah kasanang hati mandeh.
MANDE BATIMAH ITAM :
(TARABO)
Kok kurang laweh tapak tangan den!
Jo bak mandi den tampuangkan!
Bialah maik den bakalang tanah
Daripado baminantu urang lain!
Bia anak tak balaki
Asa adaik tatap dipakai!
Iko nan banamo Puti Batimah Itam!
Turunan puti sunduik basunduik!
Den turuik ajaran nan kawi
warih adaik dari ninik muyang den!
Jikok kau maubah adaik
baranti molah manjadi urang Minang!
Jaan denai dipanggie mandeh!
Kok mati den jaan dijanguak!
Itu nan kalamak dek kalian!
Lah kayo kau kini
lah naik galeh Sutan Balidah Ameh
lah sukses kau manyakolakan si Manih
lah pandai pulo kau malawan!
Kini baitu molah dek kau
aden barangkek kini juo
pulang ka kampuang ranah Minang!
Kok indak tabaie dek den naik garudo
jo marpati den tabang juo!
Kok marpati maha ongkosnyo
Jo pul pideo den pulang juo!
Iyo, ka mamakiak makiak den siko, ha!
Antah kok den bukak kain den ko!
Sakiak jantuang den
dek urang Minang ko mah!
(KALUA CAPEK)
*
III.
RANDAI
Rusuah hatinyo Basusuak Intan
Mandeh manampiak paretongan
Diambiak siaran lagu batawi
ganti parintang rintang hati
Taibo hati Basusuak Intan
Mandeh kanduang nan lah tarabo
Disangko abih molah siaran
Antene tu bana bagoyang
Saluran limo lah rusak pulo
Baitu pulo canel salapan
Gambar nan tarang tarang kain
Rono abih babintiak bintiak.
Sanan takana adiak kanduang
Banamo Puti Manih Talonsong
Puti bajilbab patang pagi
Antah ko indak barambuik lai
*
PUTI BASUSUAK INTAN :
Manolah adiak kanduang denai
Si upiak Puti Manih Talonsong
Kamari molah agak sabanta
Usah mandoa doa juo
Ado paretongan kadisabuik.
(PUTI MANIH TALONSONG TIBO)
Manih Talonsong adiak dek denai
lah lamo denai inok manuangkan
tantangan diri adik surang.
Usah talalai dek baju jilbab
usah ditinggakan iduik dunia
dek khusuak mangaji jo mandoa
pikiekan pulo badan diri adiak.
Kok lai adiak cinto ka badan diri
jaan manulak bicaro denai.
PUTI MANIH TALONSONG :
Ondeh aciak Puti Basusuak Intan
sajak ketek aciak gadangkan
rangik saikue aciak alaukan
kalau nyo banyak baagiah baigon
sajak bapak kanduang lah maningga
aciak ongkosi sikola denai
lah sampai tamaik pulo sikola
baa dek denai ka mambaleh jaso aciak
pulang maklum aciak tantang itu.
PUTI BASUSUAK INTAN :
Salaruik salamo nangko
aciak lah rusuah mamikiekan
ka jodoh diri adiak.
Kini alah basuo nan dicari
urang tu bana nan lah datang
urang kayo bapangkek pulo
banamo Palimo Parang Usai
baa pikiran adiak tantang itu.
PUTI MANIH TALONSONG :
Kok lai satuju mandeh kanduang
lai sasuai ninik mamak
lai sajalan jo ugamo
baa dek denai manulaknyo.
Sajak paningga bapak kanduang
aciak surang tumpangan badan
apo bicaro ka denai turuik
kok dibuang denai jauh
kok digantuang denai tinggi
alah ka sanang hati aciak.
Namun samantang pun baitu
Tantangan diri Palimo Parang Usai
Lah tahu urang kasadonyo
Urangnyo elok bukan kapalang
Banyak gadih mairiangkannyo
Bini barampek gundik salapan
Dima denai dapek kamanumpang.
Disabaliak itu pulo
Iyo urang bapangkaik
tapi tak saugamo dengan kito
baa jadinyo diri denai.
Antah kok namuah Palimo tu
Manuruik ugamo nan awak pacik
Bialah denai maajakan.
Tantangan bini jo gundiknyo
Tantu indak mungkin dicaraikan
Bialah denai makan hati
Asa lai balaku kandak aciak.
PUTI BASUSUAK INTAN :
Apopun juo alasan adiak
Nan paralu kini awak lai balaki
Kok ampek bininyo
Salapan pulo gundiknyo
Iyo baitu urang bapangkek
Iyo baitu tando urang kayo.
Kok tantangan ugamo nan kadisabuik
Ugamonyo samo jo ugamo kito
Tapi iyo inyolah lamo tak kamusajik
Antah lai sumbahyang antah tidak
Tapi dalam kartu panduduaknyo
Inyo kan lai baugamo Islam.
Itu nan jadi pegangan dek angku kadi
dalam urusan panikahan.
Namun samantang pun baitu
mandeh nan indak manarimo
disiko rumik tabedonyo.
Mandeh tatap basikareh
Indak ka baminantu salain urang Minang
sampai tarabo mandeh kanduang
dibukaknyo kodeknyo kasadonyo
malu denai mamandangi.
PUTI MANIH TALONSONG :
Jikok baitu nan tajadi
dek ulah nasib diri denai
lah batangka awak samo awak
daripado pacah kito saparinduan
bialah denai manamui mande kanduang
alah ka sanang hati aciak.
*
IV.
RANDAI
Lah abang bila dimusajik
Putiah merkuri tangah jalan
Pagawai pulang dari kantua
Rumah lah taraso baro api
Etongan nan indak kunjuang sudah
Mandeh nan taguah pandirian
Nan anak pantang manyarah
Samo manangih tapi lapiak
Tantangan Sutan Balidah Ameh
Inyo nan binguang alang kapalang
Rumah bak rupo rang kamatian
Surang nan indak bakasapoan
*
SUTAN BALIDAH AMEH :
Mandeh kanduang Puti Batimah Itam
Duo jo adiak Puti Basusuak Intan
sarato Puti Manih Talonsong.
Lah salaruik salamo nangko
lah denai caliak den pandangi
rumah lah raso baro dalam tungku
duduaklah raso ateh kompor
lah tabaka ikue kasadonyo.
Lah batangka anak jo induaknyo
lah basalisiah adiak jo kakaknyo
indak lai bakasapoan
rumah bak roman rumah kamatian.
Namonyo awak iduik di rantau
kok manggaleh pokok tu bana lah tamakan
induik batambah susah juo
jaan ditambah pulo baban kito
dipasulik dek pakaro lain.
Denai nan jadi urang sumando
tak dapek manyalasaikan di nan kusuik
urang bacakak badunsanak
tantu kusuiknyo sarupo kusuik bulu ayam
MANDEH BATIMAH ITAM :
Sutan Balidah Ameh urang nan arif
Ikolah ruponyo urang kini
lah dikacak langan lah bak langan
lah dikacak pao lah bak batih
Urang nan indak tahu adaik
lah samo bakareh arang
dek ulah Palimo Parang Usai
nan kadijodohkan jo anak denai
Puti Manih Talonsong
denai tak suko salamonyo.
( TARABO LARI KA TAPI )
kok indak dakek minantu
lah den bukak kodek den komah!
PUTI BASUSUAK INTAN :
Ondeh junjungan badan diri
disiko rumik tabedonyo
Mandeh bagantuang ditali adaik
denai bajalan caro rang kini.
Kok tantangan Palimo Parang Usai
apo kurang cacek celonyo
Inyo urang awak pun urang
Indak ado gadiang nan indak ratak
antah kok gadiang plastik
Awak manaruah bungo kambang
manga kumbang dialau datang
kok tak jadi bungo babuah
jaan kumbang nan disalahkan
pulang maklum bakeh tuan.
MANDEH BATIMAH ITAM :
Ondeh Puti Basusuak Intan
Urang mudo salendang dunia
usah diulang duo kali
maramang bulu kuduek den mandangakan
Kau paso Manih Talonsong
manarimo Palimo Parang Usai
dek karano kau nan manggadangkan
jo manyikolakannyo.
Samantang pun baitu
kito urang baradaik
adaik nan indak lakang dek paneh
nan indak lapuak dek ujan
jikok kau lai urang babudi
usah jaso nan dietong!
PUTI MANIH TALONSONG :
Ondeh mandeh kanduang janyo denai
sarupo iko bana parasaian denai
sarupo iko bana cobaan Tuhan
lah jatuah ditimpo janjang
bapak mati mandeh mangamuak
batangka jo aciak Basusuak Intan
dek ulah badan diri denai.
Dari pado batangka jo bacakak
sari pado pacah awak badunsanak
bialah denai bajalan dari rumah ko
Bialah denai bajalan jauh
antah ka Kuwait ka Libanon
antah ka Brunai jo ka Siam
manjadi tekawe jadi juo.
Apo gunonya denai manjadi anak mandeh
apo gunonyo denai manjadi adiak aciak
denai nan indak mambaleh guno
dek karano denai manih talonsong
( BAJALAN NAK PAI KALUA )
SUTAN BALIDAH AMEH :
Manolah adiak Manih Talonsong
Usah adiak maurak langkah
usah adiak baibo hato
usah adiak bajalan jauh
indak ado kusuk nan tak salasai
tak ado karuah nan tak tajaniahkan
kito maminta pada Tuhan.
( MANIH TALONSONG INDAK JADI PAI KALUA )
Manolah kito nan disiko
manuruik pikiran denai
dek karano Manih Talonsong lai bamamak
baa kok dipulangkan etongan ko
bakek mamaknyo banamo Datuk Patah Karih
Tandonyo kito urang Minang
urang baradaik janyo urang
kamanakan barajo ka mamak
mamak barajo ka pangulu
kamanakan saparentah mamak
dek karano kamanakan lah batangka
eloklah mamak mayalasaikan
Baa manuruik pikiran mandeh
MANDEH BATIMAH ITAM :
Itulah kato sabananyo.
Manuruik mandeh tantang itu.
PUTI BASUSUAK INTAN :
Kok tantangan mamak denai
Nan Bagala Datuak Patah Karih
inyo nan jauh dari siko.
Tingga di kampuang surang diri
Manjadi garin Musajik Jamik
SUTAN BALIDAH AMEH :
Kok jauh bana mamak nantun
Kito japuik molah kamari
Sambie pai bajalan-jalan
Mancaliak kamanakannyo
PUTI BASUSUAK INTAN :
Denai manuruik tantang itu
namun samantang pun baitu
jo apo mamak tu datang
ongkos oto samaha tubo
seo kapatabang batambah tinggi
jikok tak ado ameh diuncang
atau simpanan di bank
indak pulo ado nan kadijua
tantu mukasuik indak kasampai.
SUTAN BALIDAH AMEH :
Dek denai urang sumando
nan indak bisa manyalasai di nan kusuik
mamutuih dinan gantiang
jo pitih denai sato.
Bialah denai nan barugi
Mambaie ongkos Datuk Karih Patah
Untuk manyalasaikan patangkaran
Anak kamanakannyo
Itu caro nan dapek denai buek
Alah ka sanang hati adiak.
( BAGAGEH KALUA )
E, yayai
Tandeh juo pitih den
manjadi minantu urang Minangko!
*
V.
RANDAI
Tantangan Datuak Karih Patah
Mamak dek puti nan baduo
Sanang hatinyo bukan buatan
Dapek pakirin dari rantau
Bajalan molah Datuk nantun
Nak mancaliak kamanakan
Iyo baitu jadi mamak urang
Bilo dipasan awak datang
Tibo di rumah hari lah patang
Lah mananti Puti Basusuak Intan
Duo jo Puti Manih Talonsong
Sarato Mandeh Batimah Itam
Duduak di lantai babiludu
Dibaka rokok nan sabatang
digomok roti jo mantega
sinan dimulai paretongan
*
MANDEH BATIMAH ITAM :
Adiak denai Datuak Karih Patah
baiyo batido molah kito
nak dapek kato sasuai.
Aluran diri Manih Talonsong
sajak ditinggakan bapak kanduang
lah digadangkan dek kakaknyo
lah tamaik pulo sikolanyo.
Maklumlah anak iduik di rantau
bujang jo gadih lah bak lapek jo daun
kok indak lakeh dipajodohkan
malu kok tibo didiri kito.
Itu nan marusuah dalam hati.
DATUAK KARIAH PATAH :
Jiko itu nan aciak sabuik
itulah kato sabananyo.
Dek denai jauh di kampuang
karajo manjadi garin musajik
ka sawah nan jo ka ladang
indak lai takao dek badan ko
iyo lah talalai denai tantang itu.
Namun samantang pun baitu
kok lai ado tampak ka jodohnyo
elok kabakan molah bakeh denai
supayo dicaliak rupo tampannyo
kok lai bakatujuan
lai sasuai jo etongan
elok sugiro dipakameh.
MANDEH BATIMAH ITAM :
Nan sapanjang rantau nanko
ado urang nan bakuaso
banamo Palimo Parang Usai
anak dek Suri Dirajo Rantau Jao.
Urang kayo bapangek pulo.
Utusannyo lah datang nak batanyo
iyo ka bakeh Sutan Balidah Ameh
dek sutan urang sumando
tak dapek mamutuih dinan gantiang
etongan tapulang bakek mamaknyo
DATUK KARIH PATAH :
Itulah sumando sabananyo
sumando nan tahu adaik baradaik
kok tantangan etongan itu aciak sabuik
hanyo sabuah denai tanyokan
laikoh Palimo tu urang awak
urang bapandam pakuburan
nan basuku baninik mamak
urang baugamo jo baradaik
MANDEH BATIMAH ITAM :
Kok itu nan ditanyokan
iyo jauh panggang dari api.
Nan banamo Palimo Parang Usai
iyolah bak mamangan adaik
Pisang sikalek kalek utan
Pisang simbatu nan bagatah
Bodi caniago inyo bukan
Koto piliang inyo antah.
Iko nan marusuah ka diri denai
baa pikiran adiak tantang itu.
DATUK KARIH PATAH :
Lah sarupo iko pandangaran
indak barasak dari talingo
di zaman sekarang kini nagko
iduik lah batuka padok.
Lah langang urang di sawah
lah ciek ciek urang ka ladang
sadonyo babondong jadi pagawai
tanah pusako lah jadi harato karun
digadai dijua bak kato surang surang
indak lai manuruik barih adaik.
Adaik samakin lamo samakin guyah
kamanakan indak lai saparentah mamak
mamak lah barajo ka rang sumando.
Tipak diparetongan iko kini
manuruik pandapek denai
elok ditarimo Palimo Parang Usai
manjadi junjungan Manih Talonsong
Baa dek baitu kato denai
kok baminantu jo urang kayo
urang kayo bapangkaik pulo
kok ado sawah nan tagadai
atau pun ladang nan tajua
dapek ditabuih dek Manih Talonsong.
Dek ameh kameh dek padi manjadi
maitu mamangan urang tuo-tuo.
MANDEH BATIMAH ITAM :
Hm! Lah balainan bana datuak kini!
Lah marasai bana iduik datuak
lah paralu bana harato bando
dari pado iduik baradaik!
Kok pitih jo pangkek dapek dicari
tapi nan rumpun katurunan
nan gala urang babangso
indak dapek dibali jo ameh perak
alah ka jaleh tu dek datuak!
DATUK KARIH PATAH :
Kok tantangan adaik baradaik
lah jaleh dek denai kasadonyo
dari ujuang sampai ka pangka
dari nan tasurek jo nan tasirek
usah diajari denai tantang itu
denai nan banamo Datuk Patah Karih!
Sajak ketek denai di kampuang
denailah paham sagalonyo.
Sekali aie gadang, sekali tapian barubah
zaman barubah batuka bantuak
adaik lah tingga dibungonyo
nan tingga papatah jo patitih
salabiahnyo abih dek bakarilaan.
Dek karano nan bak kian
elok kito manuruik dinan banyak.
Kini iduik paralu pangkek
pangkek bajalin dengan kayo
itulah urang nan didanga.
Ko Datuak bana awak
kok Pangulu bana kito
tapi bansaik indak bapitih
indak ka disapo urang lai
Antah kok urang bank namuah manyapo
dek arok tanah kok lai kadijua.
MANDEH BATIMAH ITAM :
Tantangan curai paparan
adat dek Datuak Karih Patah
iyo lah barubah kasadonyo.
Lah tabaliak bana dunia ko
Datuak tu bana nan indak baradaik
Baa dek kito mangatokannyo.
DATUAK KARIH PATAH :
Kok ka baradaik bana aciak kini
manga dipakai di nagari urang
elok molah babaliak pulang.
Baa de baitu janyo denai
nan adaik salingka nagari
pangulu salingka kaum.
MANDEH BATIMAH ITAM :
Jadi, katuju dek Datuak urang tak basuku!
Minantu nan indak basawah pamedanan!
Sumando nan indak jaleh dima duduaknyo!
DATUK KARIH PATAH :
Aciak di rantau baraja adaik
denai di kampuang manyimak keadaan
Alam takambang jadi guru
Baitu ajaran adaik kito.
Nan sakarang iko kini
adaik tu bana nan lah barubah
baa dek kito indak manuruikkannyo.
Kito urang baradaik
dari daulu sampai sekarang kini nangko.
MANDEH BATIMAH ITAM :
Jikok Datuak Karih Patah tagak dilua
lapehkan molah ujuang jo pangka.
Jaan sarupo malapeh ayam sabuang
ayam dilapeh tali dipijakkan.
Tapi nan Puti Manih Talonsong
iyolah anak dek diri denai!
Aden induaknyo!
Dek karano aden induaknyo
inyo indak buliah kawin jo urang lain
Musti jo urang Minang Juo!
Alah jaleh!
Alah jaleh!
Alah jaleh!
Kok indak jaleh
Bialah den baguliang guliang disiko!
Buliah nak sanang hati kalian!
DATUK KARIH PATAH :
Usah aciak tarabo bana
danga molah dek aciak elok-elok.
Kini baitu molah dek kito nan basamo
kusuik nan musti kito salasaikan
karuah nan musti kito janiahkan.
Indak ado nan salah, indak ado nan bana
elok babaliak kito pado etongan samulo.
Kito pulangkan etongan ko
Ka bakeh Sutan Balidah ameh
untuak mancarikan jalan nan elok
tapuang indak taserak
rambuik indak putuih.
Manolah Puti Basusuak Intan
Imbau molah Sutan Balidah Ameh.

VI.
RANDAI
Siaran batuka hanyo lai
Sungguah batuka sanan juo
Ditakan saluran anam
Gambar barubah dalam tipi
Bagageh Puti Basusuak Intan
Mamanggie Sutan Balidah Ameh
Nak mancari jalan nan elok
Bak maelo rambuik dalam tapuang
Takajuik Sutan Balidah Ameh
Baa kok Datuak nan maimbau
Apokoh ado etongan tak salasai
Mangko sumando dibao sato
Rapeklah urang tangah rumah
Datang Sutan Balidah Ameh
Dibuek rundiang ka nan bana
Dek sumando juo mangkonyo kameh
*
DATUK KARIH PATAH :
Makonyo Sutan diimbau datang
dek karano etongan tibo di nan rumik.
Dek karano Sutan mamulai etonganko
Eloklah Sutan manyalasaikan
sampai ka ujuang
Maklum Sutan tantang itu.
Ado jalan nan dapek ditampuah
Supayo Palimo bisa dijodohkan
Jo Puti Manih Talonsong.
Jikok Palimo tu lai namuah
manjadi kamanakan urang Minang
mangaku bamamak ka ayah Manih Talonsong
basuku ka suku kaum ayah Manih Talonsong
mako patikaian dapek disalasaikan.
Baa mangko dek baitu
kalau Palimo lah jadi kamanakan
dek ayahnyo Puti Manih Talonsong
kok kadijodohkan bana inyo baduo
lah samo aratinyo pulang kabako.
Padi dikabek jo daunnyo.
Baa pandapek sutan tantang itu.
SUTAN BALIDAH AMEH :
Maningkah saketek, Datuak Karih Patah.
Jikok Palimo namuah mangaku bamamak
ka ayah Manih Talonsong
laikoh kito mamaek nan taragiah
DATUK KARIH PATAH :
Itu nan adaik.
Inggok mancangkam tabang basitumpu.
SUTAN BALIDAH AMEH :
Lai indak sarik bana manjadi urang Minang, doh.
MANDEH BATIMAH ITAM :
Ayah Manih Talonsong kan alah maningga.
DATUK KARIH PATAH :
Jaan ditingkah pulo lai!
Tau waden tumah.
Bakonyo kan lai!
SUTAN BALIDAH AMEH :
Tantangan Palimo Parang Usai
nak mangaku bamamak ka ayah Manih Talonsong
supayo dapek dipajohkan
supayo jaan talangga adaik nan kawi
itulah kato sabananyo.
DATUK KARIH PATAH :
Sutan Balidah Ameh urang budiman
Jikok kito lai sapaham
Mamintaklah sayo bakeh sutan
Nak mangatokan bakeh Palimo
Mukasuik kito nan bak kian.
Sutanlah nan ka mangatokan
Ka bakeh Palimo Parang Usai
supayo inyo namuah
manjadi kamanakan urang Minang.
Suruik langkah lai ka manang
katokan baitu ka bakehnyo.
SUTAN BALIDAH AMEH :
Bisa diatur. Bisa diatur.
DATUK KARIH PATAH :
Saketek lai tambahan dari sayo.
Dek karano etongan lah dimulai
di rumah Basusuak Intan nangko
denai nan indak kamanulak.
Namun samantang pun baitu
eloklah dibuek alek baketek ketek
untuk alek “makan bajamba”
itu nan ka sanang dek kito nan basamo.
PUTI BASUSUAK INTAN :
Jikok itu nan kandak mamak
nak baadokan alek makan bajamba
itulah kato sabananyo.
Utang dek denai maadokan
indak kayu janjang dikapiang
pulang maklum bakeh mamak.
SUTAN BALIDAH AMEH :
( BAGAGEH KATAPI, MANGECEK SURANG )
Abih juo pitih den!
PUTI BASUSUAK INTAN :
Ondeh tuan Sutan Balidah Ameh
Manga tuan mangecek surang?
SUTAN BALIDAH AMEH :
Indak. Indak.
Nan ka den kecekan ……..
bialah pitih den abih
asa jan talonsong jodohnyo
RANDAI PENUTUP
TAMAT