NaskahRandai
UMBUIK MUDO
Pelakon:
1.
UMBUIK MUDO
2.
MANDE UMBUIK MUDO (Ibu Umbuik Mudo)
3.
TUANKU PANJANG JANGGUIK (Guru mengaji)
4.
PUTI GALANG BAYAK
5.
MANDE PUTI GALANG BAYAK (Ibu Puti Galang Banyak)
6.
AYAH PUTI
GALANG BANYAK
7.
PENDENDANG
8.
PEMAIN SALUANG
I.
RANDAI PEMBUKA
Sairiang balam jo barabah
Balam lalu barabah mandi
Samolah tabang kaduonyo
Sairiang salam jo sambah
Salam lalu sambah kumbali
Sambah tapulang ka nan tuo
Kaik bakaik rotan sago
Rakaik di aka baha
Tibo di langik tabarito
Tibo di bumi jadi kaba
Anak urang Koto Marapak
Manjinjiang balam jo sangkaknyo
Eloklah randai dibao tagak
Supayo sanang urang disiko
MANDE SI UMBUIK MUDO
Manolah
anak denai Buyung Umbuik Mudo
Makonyo
anak denai imbau
Ado
kini nan denai rusuahkan
Indak
duduak taduduak an
Indak
tagak tatagak an
UMBUIK MUDO
Apo
garan nan mande rusuahkan
Apo
bana nan mande risaukan
Curai
papakan pado denai
Supayo
nak sanang dalam kiro-kiro
MANDE SI UMBUIK MUDO
Makonyo
denai barusuah hati
Takana
badan diri buyuang
Nan
kini alun bakarajo bausaho
Alun
baadok ba katagak an
UMBUIK MUDO
Apolah
nan ka padok denai
Cubolah
mande sampaikan
MANDE SI UMBUIK MUDO
Lai
ko namuah waang manggaleh
UMBUIK MUDO
Bukan
murah urang manggaleh
Urang
manggaleh tahu di labo rugi
Tahu
baretong aso jo duo
MANDE SI UMBUIK MUDO
Kalau
indak manggaleh, jadi gubalo lai namuah
UMBUIK MUDO
Indak
den ka bagubalo
Indak
den kabataranak
Waden
alun bapangatahuan
MANDE SI UMBUIK MUDO
Umbuik
Mudo sibiran tulang
Ka
sawah jo ka ladang lai namuah
Sawah
pusako banyak ladangpun laweh
UMBUIK MUDO
Baa
denai ka kasawah jo ka ladang
Umua
balun satahun jaguang
Darah
balun satampuak pinang
Indak
pangkua nan taelokan
Kunun
bajak sarato kabau
MANDE SI UMBUIK MUDO
Kok
indak namuah ka sawah jo ka ladang
Lai
ko anak namuah jadi pangulu
UMBUIK MUDO
Bukan
murah jadi pangulu
Pangulu
urang cadiak cadokio
Tahu
di adat jo pusako
Tahu
disyara’ jo syariat
Tahu
dihereang sarato gendeang
Tahu
maagak jo maagiah
Tahu
dibayang kato sampai
MANDE SI UMBUIK MUDO
Jikok
baitu, rancak buyuang jadi dubalang.
UMBUIK MUDO
Oi
mande janyo den mande
Indak
murah jadi dubalang
Dubalang
urang kuaik kaba
Tagaknyo
di pintu mati
Nan
jauah nan kaditampuahnyo
Nan
tenggi ka dijuluaknyo
Nan
bengkok kadipaluruihnyo
MANDE SI UMBUIK MUDO
Kalau
indak namuah jadi dubalang
Jadi
pagawai sajo baa?
UMBUIK MUDO
Sabana
sarik jadi pagawai
Capek
kaki ringan tangan
Labiah
jago dari lalok
Malam
basalimuik ambun
Siang
batuduang awan
Bajalan
indak bakaki panek
MANDE SI UMBUIK MUDO
Kok
indak jadi juaro sajo molah
Tagak
di galanggang urang rami
UMBUIK MUDO
Jaan
dikiro murah jadi juaro
Urang
nan tahu jo tuah ayam
Tahu
mambulang jo mangacak
Indak
lanteh angan den oi mande
MANDE SI UMBUIK MUDO
Jikok
baitu pandapek buyuang
Pai
mangaji molah waang
Buliah
manjadi urang siak
UMBUIK MUDO
Pucuak
dicinto ulam tibo
Itu
bana nan dihati denai
I.
RANDAI
Umbuik Mudo pai mangaji ka surau
Tuanku Panjang Jangguik
Umbuik Mudo sudah tu baraja pulo ka
Tuanku Imam Mudo sampai mangarati tapasie jo fiqih
Sudah tu baliak pulang ka kampuangnyo.
MANDE SI UMBUIK MUDO
Manolah
buyuang Umbuik Mudo
Tadi
ado urang bapasan
Iyolah
Tuanku Panjang jangguik
Maimbau
waang pai baralek
UMBUIK MUDO
Anggan
denai pai baralek
Badan
latiah mato mangantuak
MANDE SI UMBUIK MUDO
Usah
buyuang bak nantun ka guru
Tigo
tahun mambuang umue
Kini
elok buyuang barangkek
Pai
ka tampek urang baralek
Sambia
maulangulnag kaji
Dari
pado lalok jo bamain
UMBUIK MUDO
Mandek
kanduang janyo denai
Indak
den sagan pai mangaji
Tapi
denai sagan pai baralek
Datang
mahadang dunia urang
MANDE SI UMBUIK MUDO
Usah
bak nantun buyuang bakato
Kok
baju buyuang rusuahkan
Kan
lai mande sadiokan
Bajo
lakan bajo blidu
Ado
pulo nan dari suto
Langkok
sisampiang jo detanyo
Jikok
ameh nan buyuang camehkan
Denai
ado pulo manaruahnyo
Untuak
pahadang dunia urang
Alah
ka sanang hati buyuang
UMBUIK MUDO
Kalau
baitu jano mande
Basugiro
molah denai lai
Barangkek
ka tampek baralek nantun
*III.
RANDAI
Umbuik Mudo pai ka rumah Tuanku Panjang Jangguik
TUANKU PANJANG JANGGUIK
Manolah
waang Umbuik Mudo
Lieklah
ka tangah rumah
Dari
jauah urang lah datang
Dari
dakek urang lah tibo
Waang
sajo nan indak tampak
Apo
juo nan waang cari
Apo
juo lai nan waang tuntuik
UMBUIK MUDO
Jikok
itu nan Tuanku tanyokan
Indaklah
ambo kaman-mano
Ambo
pai mangaji
Pai
baraja lagu masia
Itu
makonyo talambek tibo
TUANKU PANJANG JANGGUIK
Sabalun
waang sampai kamari
Lah
banyak kitab nan dikaji
Banyak
lagu nan didangakan
Cubokan
molah lagu waang
Nan
dituntuik di nagari urang
UMBUIK MUDO
Jikok
baitu kato guru
Ambo
cubo sado nan dapek
Jikok
salah ambo mangaji
Tunjuak
ajari molah dek guru
*
IV.
RANDAI
Pantun tantang Umbuik Mudo mangaji lagi masir
Didanga dek Puti Galang Banyak
PUTI GALANG BANYAK
Oi
tuan Umbuik Mudo
Lah
banyak urang mangaji
Lah
banyak urang nan malagu
Tuanku
lai mualim lai
Pakiah
indak tabilang pulo
Surang
nan indak denai acuahkan.
Tapi
kutiko mandanga lagu tuan
Baureh
raso jantuang denai
Tasingkok
pulo kiro-kiro
Nyariang
rasonyo pandangaran
Itulah
sababnyo denai kamari
Mangaji
molah tuan sakali lai
Nak
denai danga bana-bana
Nak
denai simakkan sungguah-sungguah
Di
dulang sadulang lai
Pandulang
ameh Palangki
Ulang
juolah sakali lai
Ulanglah
lagu nan tadi
UMBUIK MUDO
Molah
dibuluahkan juo
Capo
nan dipamatang tabek
Molah
disuruahkan juo
Disabuk
sado nan dapek
Antah
sapek antahlah mantilo
Ramo-ramo
di dalam kabuik
Antah
dapek antah ko tido
Lah
lamo kaji indak disabuik
UMBUIK
MUDO MANGAJI, TAPI INDAK BISA KALUA
SUARONYO.
SAMAKIN MANGAJI SAMAKIN BURUAK
KAJINYO
PUTI GALANG BANYAK;
Lah
tabali tapi kain
Lah
ilang panggiliangnyo
Lah
tabaliak hati si malin
Lah
ilang pangajiannyo
Gilo
sipasin gilo
Gilo
sitawang-tawang
Gilo
si malin gilo
Gilo
di lapiak sumbayang
UMBUIK MUDO;
Manolah
Tuanku Panjang Jangguik
Bari
ampun ambo banyak-banyak
Indak
doh guno ambo disiko
Eloklah
denai babaliak pulang.
*V.
RANDAI
Umbuik Mudo bagageh pulang, malu dek
dicemeeh Puti Galang Banyak
Tibo di rumah inyo manangih
MANDE UMBUIK MUDO
Manolah
buyung Umbuik Mudo
Apo
sabab karanonyo
Mako
anak pulang manangih
Apo
bana nan dirusuahkan
Apo
mangaji kalah dek urang
Apo
dunia tak talawan dunia urang
Caritokan
molah pado mande
UMBUIK MUDO
Bukannyo
denai kalah dek mangaji
Bukannyo
indak talawan dunia urang
Indak
taimpik kok mamakai
Kok
mande batanyo sabab karanonyo
Dangakan
dimande pantun nangko
Kali-kali
di Malako
Onggok
di pasa payokumbuah
Takilik
iman nan cilako
Ka
bakeh puti nan batujuah
Ondeh
mande jo den dimande
Kok
iyo lai mande hibo
Kok
mande lai sayang
Barangkeklah
mande denai sarayo
Isi
malah uncang mande
Tiok
suduik bari bajimaik
Tiok
langkok bari pakasiah
Barangkek
mande kini juo
Ka
rumah Puti nan batujuah
Etan
ka rumah Puti Galang Banyak
MANDE UMBUIK MUDO
Anak
kanduang sibiran tulang
Ubek
jariah palarai damam
Apo
rundiangan ka disampaikan
Apo
salahnyo si Galang Banyak
UMBUIK MUDO
Oi
mande nyo den di mande
Manga
mande cando ndak tahu
Manga
mande babinguang badan
Tanyokan
bana ka si Galang
Apo
lai namuah inyo den pabini
Aso
lai duo tidakkan
Suruah
katokan kato bana
MANDE UMBUIK MUDO
Jikok
baitu kahandak buyuang
Mande
indak dapek manulaknyo
Mande
barangkek kini juo
*
VI.
RANDAI
Mande Umbuik Mudo pai maminang Puti Galang Banyak
MANDE PUTI GALANG BANYAK
Cubadak
tangah ilaman
Di
juluak jo ampu kaki
Usah
lamo tagak di laman
Itu
cibuak basuahlah kaki
MANDE UMBUIK MUDO
Bukan
den kinari sajo
Kinari
nak urang Padang
Bukan
denai kamari sajo
Gadang
mukasuik nan ka dijalang
Nak
duo pantun sairiang;
Bukan
denai kinari sajo
Ka
rimbo maambiak rotan
Tabao
di rotan kudo
Bukan
denai kamari sajo
Kamari
mambao pasan,
Iolah
pasan si Umbuik Mudo
Supayo
kato nak nyo sudah
Danga
dek adiak sabuah lai;
Babuni
badia tantara di Japun
Rang
parang di Limo Koto
Kato
nan indak kadipalun
Si
Umbuik datang ka sumando
MANDE PUTI GALANG BANYAK
Dirombo
indak bapaco
Tumbuah
di lurah ulak pantai
Dek
kito indak mangapo
Tingga
di urang ka mamakai
Taluak
baiak kualo tanang
Juragan
masuak ka muaro
Buruak
baiak kato si Galang
Kakak
baretong lah jo inyo
MANDE UMBUIK MUDO
(KAPADO PUTI GALANG BANYAK)
Anak
kanduang Puti Galang Banyak
Danga
bana elok-elok
Aso
duo tali pijakan
Jalo
putuih bao baranang
Jalo
nak urang Danguang-danguang
Aso
lai duo tidakkan
Kato
putuih badan ka sanang
Jan
lamo kamo digantuang
PUTI GALANG BANYAK
Manolah
mande si Umbuik Mudo
Iyo
pulo tu di mande
Tapi
samantangpun baitu
Mintak
tangguah denai daulu
Alun
taniaka nak ka balaki
Bialah
ambo manggadih sajo
Katokan
bana elok-elok
Bakeh
tuan Umbuik Mudo
MANDE UMBUIK MUDO
Manolah
Upik Galang Banyak
Nak
jaleh siang bak hari
Nak
nyato tarang bak bulan
Katokan
malah nan sabananyo
Supayo
rundiang nak salasai
Janlah
upiak manduo hati
PUTI GALANG BANYAK
Lah
sabananyo denai katokan
Kato
putuih lah denai barikan
Tingga
dek mande manjalehkan
Bakeh
ka tuan Umbuik Mudo
Kok
elok bana Tuan Umbuik
Lah
tahu denai dieloknyo
Kok
gadang bana Tuan Umbuk
Lah
denai di gadangnyo
Gadang
tabao dek lingkaran
Kok
kayo tuan Umbuik
Lah
tahu denai dikayonyo
Kayo
dek ameh pambaoan
Pambarian
dek ayahnyo
Ka
galang kaki sajo indak sampai
Kini
baitu lah dek mande
Nan
Tuan Umbuik Mudo
Usah
disabuik duo kali
Maramang
bulu kuduak den mandangakan
MANDE UMBUIK MUDO
Jikok
baitu kato upiak
Bialah
denai sampaikan
Ka
diri si Umbuik Mudo
Kini
baitu lah dek upiak
Sarato
mande dek si Galang
Bari
izin denai bajalan
Denai
nak pulang basugiro
MANDE PUTI GALANG BANYAK
Kamanolah
condoang karambia
Dulang-dulang
rabah ka banda
Kamari
indak kami panggia
Pulang
indak ka baanta
Dilapeh
sajo jo hati suci
*VII.
RANDAI
Pantun tantangan; mande si Umbuik Mudo babaliak pulang jo
hati ibo.
Hati rusuah indak tabado, baa manyampaikannyo ka si
Umbuik Mudo
UMBUIK MUDO
Oi
mande jo den di mande
Alah
pulang molah mande
Baa
mangko barusuah hati sajo
Apo
kaba barito nan mande bao
Nan
bana sajo mande katokan
Usah
mande basisuruak
Nak
nyo sanang hati denai
MANDE UMBUIK MUDO
Anak
kanduang si Umbuik Mudo
Tipak
didiri Puti Galang Banyak
Inyo
alun kabajunjuangan
Alun
taniak nak ka balaki
UMBUIK MUDO
Indak
nan sabananyo nan mande katokan
Lah
barubah muko mande
Lah
takucak hati mande
Usah
baduto mande ka denai
MANDE UMBUIK MUDO
Lai
namuah mande mangatokan
Jawek
sabananyo dari si Galang
Tapi
usah buyuang berang ka urang
Usah
hati dipapaneh
Usah
timbua sasa jo upek
UMBUIK MUDO
Katokan
molah mande kanduang
Apo
bana kecek urang ka denai
Usah
mande tukuak tambahi
Katokan
sajo nan sabananyo
MANDE UMBUIK MUDO
Kok
baitu kato buyuang
Dangakan
bana elok-elok.
Manuruik
Puti Galang Banyak
Tantangan
diri Umbuik Mudo
Siang
indak ka jadi angan-angan
Malam
indak ka jadi buah mimpi
Kok
elok bana Umbuik Mudo
Elok
dek kain basalang
Kok
gadang bana Umbuik Mudo
Gadang
tabaok dek lingkaran
Kok
kayo bana Umbuik Mudo
Kayo
dek amhe pambaoan
Pambarian
dek ayahnyo
Ka
galang kaki sajo indak sampai
Baitu
bana kato si Galang
UMBUIK MUDO MANDANGA NAN BAK KIAN
INYO MARENTAK BAGILO-GILO;
MANDE UMBUIK MUDO
Iko
bana nan den anggakkan
Iko
bana nan den takuikkan
Lah
den kiro sarupo iko
Berang
buyuang ka si Galang
Dandam
tumbuah cilako tibo
UMBUIK MUDO
Oi
mande kanduang janyo denai
Kok
lai ibo ka diri denai
Kok
lai sayang ka badan buruak ko
Pailah
mande den sarayo
Kok
lai malu kaapuih
Kok
lai tabangkik batang tarandam
Carikan
denai parupuak anyuik
Iyo
ka lubuak Mato Kuciang
Sati
nan indak sati bana
Dagang
lalu mati tagak
Buruang
lalu mati jatuah
Ambiaklah
dek mande parupuak nantun
Nan
dipesong-pesong ula ngiang
Nan
dipaluik nago sati
Nan
dililik ula biso
Pailah
mande kini juo
Kok
indak dapek parupuak nantun
Tando
amai indak sayang ka diri denai
Sakironyo
itu nan tajadi
Den
amuak diri den surang
Naknyo
sanang hati mande
Apo
gunonyo sipuik alai
Sipuiklah
rangkai barangkai
Apo
gunonyo iduik lai
Iduiklah
bacamin bangkai
MANDE UMBUIK MUDO
Anak
kanduang sibirang tulang
Ubek
rusuah palarai sayang
Kok
itu bana kandak buyuang
Kok
itu bana nan katuju
Bialah
mande cari parupuak nantun
Bialah
mande sabuang nyao mande
Sabalun
mande barangkek, nak oi
Danga
bana dek buyuang elok-elok
Kapakan
sakali nangko
Tak
mungkin sakali lai
Bajalan
sakali nangko
Indak
mungkin babaliak lai
Tinggi
malanjuiklah ka batuang
Indak
den tabang-tabang lai
Tingga
managuiklah waang buyuang
Indak
denai ka pulang lai
*VIII.
RANDAI
Pantun tantangan Amai Umbuik Mudo pai ka Lubuak Mato
Kuciang
Lah dapek apo nan dimintak dek si Umbuik, gadang lah hati
mande
Babaliak pulang hanyo lai
UMBUIK MUDO
Lai
ko dapek nan den katokan
Lai
ko ado nan mande cari
Katokan
molah bakeh denai
Usah
denai dibari harok
MANDE UMBUIK MUDO
Kok
itu nan buyuang sabuik
Cameh
ka mati badan mande
Hampia
kito indak basuo
Mamukek
tantang Taluak Gosoang
Kanailah
anak maco aji
Kok
indak Allah nan manolong
Haram
tajajak tanah tapi
MANGALUAKAN PARUPUAK TU DARI PINGGANG MANDE
MAAGIAHANNYO KA UMBUK MUDO
UMBUIK MUDO
Oi
mande janyo dimande
Ruponyo
lai sayang mande ka denai
MANDE UMBUIK MUDO
Umbuik
Mudo anak denai
Untuak
apo parupuak nantun
Apo
guno kasiatnyo
UMBUIK MUDO;
Kok
itu nan mande tanyokan
Denai
ka mambuek pupuik
Kok
lai malu ka tahapuih
Denai
ka pai bapupuik
Ka
luak pincuran rajo
Tampek
si Galang mandi
MANDE UMBUIK MUDO
Usah
anak pai ka sinan
Anak
urang kok takajuik
Damam
dek lamah sumangaik
UMBUIK MUDO
Cubo
mande inok manuangkan
Pantun
nangko
Rumah
gadang batiang tidak
Di
mano angin ka lalu
Antah
kok diliang lantai
Hati
bimbang basingkok tidak
Sialah
urang nan katahu
Antah
kok urang nan marasai
Nan
sakali kini nangko
Bagai
ka ilang nyao di badan
Putuihlah
nan gantiang
Bialah
ambo cubokan bana
Bilalang
tabang malayang
Tabangnyo
barapi-api
Aso
ilang duo tabilang
Namonyo
anak laki-laki
MANDE UMBUIK MUDO
Den
tarah indak tatarah
Bak
manarah batang sampie
Ditabang
juo nan jadi
Ditagah
indak tatagah
Bak
amnagah aie ilie
Dilapeh
juo nan jadi
Suko
hatilah apo nan ka waang pabuek
UMBUIK MUDO
Kok
baitu kato mande
Relakan
denai pai barangkek
Ka
pamandian Puti Galang Banyak
Denai
buek pupuik bapitunang
Naknyo
apuih malu dikaniang
*IX.
RANDAI
Pantun tantangan si Umbuik Mudo pai ka Pincuran rajo, ka
tapian Puti Galang Banyak
UMBUIK MUDO
Cubadak
di kapiang-kapiang
Talatak
di dalam buluah
Jan
lamo tagak di tabiang
Kok
dibao tabiang runtuah
PUTI GALANG BANYAK; (indak manampak Umbuik Mudo)
Anak
bincacak anak bincacau
Anak
singiang-ngiang rimbo
Anak
nan indak batunjuak baajari
Luhak
awak nan dikaruahnyo
Sumua
awak nan dikacaunyo
UMBUIK MUDO (Manampak an diri)
Cumati
talang baduri
Lantak
sapanuah pamatang
Hari
paneh alang babunyi
Awak
litak nan kuniang datang
PUTI GALANG BANYAK;
(Puti
malatakkan galuak, parian, jo pakakeh mandi lainnyo. Sudah
tu
bajalan ka tampek lain handak mandi. Galuak jo parian diambiak
dek
si Umbuik. Puti kailangan. Inyo mambirunguik)
UMBUIK MUDO
Lah
lareh sularo kopi
Diimpik
salodang pinang
Ka
sumua indak jadi mandi
Galuak
diganggam nan lah ilang
PUTI GALANG BANYAK
Usah
tuan bagarah juo
Usah
tuan mambuek malu denai
Galuak
ramuak hatipun ramuak
Tuan
pueh denai nan rusuah
UMBUIK MUDO
Ampalam
sarangkai kuniang
Dijuluak
sarangkai mudo
Disemba
anak bidodari
Disemba
lalu dimakannyo
Kok
indak jadi nan kuniang
Awan
batampuak gunuang lego
Bulan
samo jo matohari
Kunun
nan dikasiah dicari juo
Kok
dapek karambia tumbuah
Jaan
ditanam dibawah janjang
Kok
dapek kato nan sungguah
Den
gungguang den bao tabang
PUTI GALANG BANYAK
Cincin
ampek tingga tigo
Hilang
di pulau bantuak taji
Lai
tagilang-gilang juo
Sadang
sa abaik lai manggilo
Kok
kunun kasiah alun jadi
Lai
tagilan-gilan juo
UMBUIK MUDO
Kok
lai tagilan nan dek adiak
Tinggakan
tapian nangko
Molah
kito barangkek kini juo
PUTI GALANG BANYAK
Anak
silimang salimbado
Kurang
aso tigopuluah
Jan
amuah dirintang mato
Mato
mambao binaso tumbuah
UMBUIK MUDO
Aua
ditanam batuang tumbuah
Tumbuah
di parak si Gumanti
Asa
hati lai samo sungguah
Kariang
lautan kito nanti
Baragiah
bawang molah kito
Nak
tantu basiang sarai
Baragiah
sayang molah kito
Sabalun
cara bacarai
Babaliak
pulang molah adiak
Denai
baniak pulang pulo
PUTI GALANG BANYAK
Tuan
denai si Umbuik Mudo
Kalau
baitu kato tuan
Kabaa
pulo hanyo lai
Tapi
samantangpun baitu
Sabalun
kito bacarai
Dangakan
dek tuan pantun ambo
Limbayuang
tumbuah di rimbo
Rononyo
malintuah hati
Batu
tataruang lai mancinto
Kok
kunun kasiah alun jadi
Sijanggo
namonyo kayu
Babungo
di ujuang dahan
Jikok
santano kain baju
Haram
ka carai pado badan
X.
RANDAI
Baraliah kaba hanyo lai
Sungguah baraliah sinan juo
Iyo ka Puti Galang Banyak
Lah sahari antaronyo
Sudah batamu jo Umbuk Mudo
Jatuah sakiknyo Galang Banyak
Sakik nan indak jago lai
Banyaklah dukun nan datang
Ubek lah batimbun-timbun
Namun panyakik Galang Banyak
Panyakik batambah laruik
Ilang lah aka mande kanduang
MANDE PUTI GALANG BANYAK
Anak
kanduang Puti Galang Banyak
Kok
dukun alah ganti baganti
Kok
ubek alah sapanuah biliak
Kok
diliek dipandangi
Jan
lai sakik nan ka sanang
Batambah
laruik mande pandangi
AYAH PUTI GALANG BANYAK;
Anak
kanduang Puti Galang Banyak
Cubolah
anak katokan
Apo
bana kolah nan sakik
Naknyo
tantu ubek kadicari
Nak
jaleh jalan kadituruik
PUTI
GALANG BANYAK;
Manolah
ayah sarato mande
Indak
tantu namonyo panyakik
Darah
denai tasirok-sirok
Nasi
dimakan raso sakam
Aie
diminun paik padiah
Denai
bamimpi jo Umbuik Mudo
Japuik
tabao lah dek ayah
Bak
nantun panyakik mangko sanang
Rundiang
tasarah pado ayah
AYAH PUTI GALANG BANYAK;
Manolah
upiak Mande si Galang
Kok
imbau alah kalampauan
Kok
bisiak alah kadangaran
Basugiro
molah mande si Galang
Untuak
manjalang Umbuk Mudo
*XI.
RANDAI
Pantun tantangan Mande Puti Galang Banyak pai manjapuik
Umbuik Mudo
Umbuik Mudo pai karumah Puti Galang Banyak
PUTI GALANG BANYAK
Lah
panek ambo mandaki
Mandaki
batu bajanjang
Bulan
nan indak tarang juo
Lah
panek ambo mananti
Lah
putiah mato dek mamandang
Tuan
nan indak datang juo
UMBUIK MUDO
Anak
balam ateh jilatang
Hinggok
di rantiang sidalu-dalu
Mangkonyo
ambo talambek datang
Jalan
bakelok bakeh lalu
PUTI GALANG BANYAK
Bapikek
balam jo balam
Jarek
nan indak tuan pilinkan
Panyakik
basarang tambah dalam
Ubek
nan indak tuan kirimkan
UMBUIK MUDO
Lai
jarek denai pilinkan
Antah
kok rantai nan ka indak
Lai
ubek denai kirimkan
Antah
lai sampai antah indak
PUTI GALANG BANYAK
Dareh
aienyo batang Umbilin
Darehnyo
sampai ka subarang
Indak
den jo pakirin
Badan
batamu nak nyo sanang
UMBUIK MUDO
Apo
ka dayo daun kaloyang
Dituriah
mako dijamua
Si
Galang ameh ambo loyang
Indak
ka mungkin bacampua baua
Apo
di randang dikuali
Bareh
subarang tigo sayak
Apo
dipandang pado kami
Ameh
kurang gunopun tidak
PUTI GALANG BANYAK
Ayam
kuriak lambaian taduang
Ikuanyo
manjelo masuak padi
Ambiak
tampuruang bari makan
Dalam
daerah limo kampuang
Tuan
surang nan tampek hati
Nan
lain buliah denai haramkan
UMBUIK MUDO
Salasiah
di parak lamo
Ambo
mamintak disakahkan
Antah
baduri antah indak
Kasiah
adiak salamo nangko
Ambo
mamintak direlakan
Badan
kok tabuang jauah
Antah
kumbali antah indak
PUTI GALANG BANYAK
Mangabuik
api di pulau punjuang
Urang
manurun rimbo rayo
Mukasuik
hati nak kadukuang
Tuan
anggak apo ka dayo
Kok
tuan mandi hulu
Mandi
bagusuak buah palo
Kok
tuan mati daulu
Nantikan
denai di sarugo
*
RANDAI PENUTUP
Batusangka balantai batu
Parak Jua labuah basilang
Randai sagitu lah daulu
Talempong mairiang di balakang
*
Tamat
2
Randai
PUTI
MANIH TALONSONG
oleh:
Wisran
Hadi
Pelakon:
1.
PUTI ANIH TALONSONG
2.
SUTAN BALIDAH AMEH
3.
PUTI BASUSUAK INTAN
4.
MANDE BATIMAH ITAM
5.
DATUK KARIH PATAH
WISRAN
HADI; Randai Manih Talonsong
Page
2 of 35
I.
RANDAI
Iyolah
Puti Basusuak Intan
Duduak
tamanuang surang diri
Di
rumah batingkek paga basi
Halaman
laweh batabua bungo
Duduak
diateh kurisi banta
Bakasua
bameja kaco
Langkok
pidio jo tipinyo
Ase
barambuih patang pagi
Tibo
junjuangan maso itu
Bagala
Sutan Balidah Ameh
Urang
panggaleh baru naiak
Suko
baragiah dinan rami
Puti
tagak galak bagumam
Mancaliak
uda nan lah datang
Pinggue
dikakok dado diragang
Sinan
dimulai paretongan
*
SUTAN
BALIDAH AMEH :
Manolah
diak kanduang janyo denai
Puti
Basusuak Intan si buah hati
agak
kamari molah adiak
ado
bicaro nak disampaikan.
Capeklah!
E,
kalau bajalan
jaan
saroman paragawati bana lai!
(PUTI
BASUSUAK INTAN TIBO)
Nan
hari sahari nangko
ado
nan tapikie dek diri denai
nan
takana dikiro-kiro
jadi
buah mimpi tiok malam
yantangan
Puti Manih Talonsong
adiek
dek kito nan baduo
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Manolah
junjuangan janyo denai
buah
hati limpo bakruang
nan
bagala Sutan Balidah Ameh.
kok
tantangan Puti Manih Talonsong
adiak
dek kito nan baduo
iyolah
gadih gadang nyo tu kini
lah
asiang asiang tampak dek urang
lah
rundo jakun nan mudo mamandangi
sikola
tamaik karajo alun
gilo
dek raun patang pagi
gilo
bajilbab ilie mudiek
kok
kawannyo nan samo gadang
alah
bibalaki kasadonyo.
SUTAN
BALIDAH AMEH :
Itu
bana nan marusuah diri denai
siang
menjadi kiro-kiro
malam
manjadi angan-angan.
Kok
nyampang inyo talonsong umue
jodoh
nan indak kunjuang dapek
denai
nan sato manangguang malu
denai
nan dipasalahan urang
denai
nan katuduah macam-macam.
Kini
baitu molah dek adiak
kok
kito carikan pulo ka junjuangannyo
baa
pandapek adiak tantang itu.
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Tantangan
diri Puti Manih Talonsong
inyo
nan gadih mudo matah
gampa
jo boneh sabatang tubuah
bapacaran
inyo anggak
jikok
basalam jo laki-laki
tangannyo
babungkuih sapu tangan
siapo
urang nan ka namuah.
Kok
lai jodohnyo tampak dek tuan
curai
papakan molah bakeh denai
nak
nyo sanang di dalam hati
nak
sajuak dalam kiro-kiro.
SUTAN
BALIDAH AMEH :
Kok
nan tampak iyo lai ado
rang
mudo nan jombang di galanggang
Banamo
Palimo Parang Usai
anak
dek Suri Dirajo Rantau Jao
nan
manjadi rajo pulo disiko
nan
bakuaso sapanjang rantau
itam
keceknyo itam
kulabu
keceknyo kulabu
urang
kayo bakuaso.
Utusannyo
lah datang kakantua denai
batanyo
tantang diri Manih Talonsong
inyo
maminang caro kini.
Dek
denai urang sumando janyo adaik
indak
dapek mamutuih dinan gantiang
sumado
bak abu ateh tunggue
mako
pinangan tu tapulang pado adiak
kakak
kanduang dek Manih Talonsong.
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Palimo
Parang Usai kato tuan?
Urang
kayo tujuah turunan
nan
panah maagiah keredit pado tuan?
Ondeh
junjungan janyo denai
kok
itu urang nan datang
maminang
Puti Manih Talonsong
iyo
bak mamangan adaik bana
“pucuk
dicinto gado ado bana nan tibo!”
“Cincin
dimintak ban radial nan datang!”
Urangnyo
kayo bapangkek pulo
nan
mamarentah sapanjang tunjuak
suko
baragiah bakuitansi
sanang
hati denai manarimo.
SUTAN
BALIDAH AMEH :
Jiko
baitu kato adiak
dek
kinii kantua denai alun batutik
denai
babaliak molah daulu.
Namun
samantangpun baitu
sampaikan
juo pado mandeh kito
nan
banamo Mandeh Batimah Itam
mintuo
dek badan diri denai
mande
kanduang dek adiak kanduang
duo
jo Puti Manih Talonsong.
Katokan
bana ka mandeh
baso
nan dicarinyo alah dapek.
Elok
elok adiak barundiang
jan
beko dek kagadangan hati
dapek
minantu urang bapangkek
indak
lai tahu diri
panyakik
jantuangnyo pulo nan katibo.
Alah
kok sanang hati adiak.
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Pitaruah
tuan denai pacik arek
Pasan
tuan denai ganggam taguah
Alah
ka sanang hati tuan
SUTAN
BALIDAH AMEH :
Lah…
pai den lai.
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Pailah…
tuan. Capek pulang.
SUTAN
BALIDAH AMEH :
Kok
balain bana adiak kini
Mantang
mantang dapek ka jodohnyo
Puti
Manih Talonsong
Manga
barubah parangai adiak.
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Barubah
baa, tuan.
SUTAN
BALIDAH AMEH :
Biasonyo
kalau ka bajalan
Adiak
manyayangi den.
Kini
baa kok indak.
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Tuan.
Malu awak.
Kalau
awak baduo sajo disiko
tantu
lai indak baa doh.
Kok
beko tampak dek mandeh, baa.
SUTAN
BALIDAH AMEH :
E,
yayai!
Ampo
den pulang sakali ko!
*
II.
RANDAI
Kutiko
hari barambang patang
Kutiko
Labai sumbayang asa
Nan
mudo duduak tapi lauik
Babisiak
mamadu cinto
Sanan
batamu Puti Basusuak Intan
Jo
mandehnyo Puti Batimah Hitam
di
biliak bajandela kaco
dingin
diambuih angin ase
Mandeh
lah batuak kadinginan
Basusuak
Intan bakipeh kapanehan
Mamandang
diri mandeh kanduang
Sanan
bakato Basusuak Intan
*
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Manolah
mandeh kanduang janyo denai
Molah
kamari molah mandeh
Usah
mandeh lalok lalok juo
Ado
kaba kadisampaikan.
(MANDEH
BATIMAH ITAM TIBO)
Mulai
sekarang iko kini
Usahlah
mandeh rusuah bana
lambek
lago lai kamanang
kok
nan dicari lai kabasuo.
Tantangan
jodohnyo Manih Talonsong
Indak
paralu mandeh bajalan
pai
manokok bandua urang
mancari
kabau kapambajak.
Mangko
baitu janyo denai
kabau
tu bana nan lah datang
unto
tu bana nan manyarah
tingga
de mande mangabeknyo
pulang
maklum pado mandeh.
MANDE
BATIMAH ITAM :
Anak
denai Puti Basusuak Intan
kok
itu nan anak sabuik
iyolah
kato sabananyo
siapo
urang nan datang tu
supayo
disalidiak disiasek
baitu
adaik mancari minantu.
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Nan
kajadi junjungan
iyo
dek Puti Manih Talonsong
banamo
Palimo Parang Usai
anak
dek Suri Dirajo Rantau Jao
urang
kayo sunduik basunduik
urang
bapangkek saparinduan
muluiknyo
manih kucindan murah
awak
bagak baso katuju
Utusannyo
lah datang batanyo
Ka
bakek Sutan Balidah Ameh.
MANDE
BATIMAH ITAM :
Palimo
Parang Usai kato nak kanduang?
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Iyo,
mandeh.
Kok
tantangan Palimo Parang Usai
urang
kuaso di rantau ko
urang
nan maitam mamutiahkan
urang
kayo suko dimakan
suko
baretong dinan kalam
suko
baragiah di nan rami.
Kok
inyo jadi junjuangan
dek
Puti Manih Talonsong
sanang
iduik kito di rantau ko
indak
ado urang nan kamangaduah
awak
tapacik kapalo rimau
baa
manuruik pikiran mandeh.
MANDE
BATIMAH ITAM :
Tantangan
diri Palimo Parang Usai
lah
tahu urang kasadonyo
lah
basuluah mato hari
bagalanggang
mato rang banyak
inyo
nan bukan urang Minang.
Pisang
sikalek-kalek utan
pisang
simbatu nan bagatah
bodi
caniago inyo bukan
koto
piliang inyo antah.
Ondeh
nak kanduang Basusuak Intan
Kok
di rantau bana awak iduik
dek
arok iduik ka sanang
adaik
nan jaan diubahi.
Adaik
dek kito urang Minang
babisan
juo ka urang Minang
itulah
ajaran nan kawi
nan
balaku sampai kini
dicontohkan
pulo dek Rasulullah.
Urang
Arab kawin jo Arab
Ulando
kawin jo Ulando
urang
Minang baitu juo.
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Jikok
baitu pikiran mandeh
Itulah
kato sabananyo.
Namun
samantang pun baitu
Bak
mamangan adaik juo
“
dimano bumi dipijak
disinan
tanah dikapling”.
“
tibo dikandang kambiang mambebek
tibo
di kandang rimau awak dimakannyo”.
pulang
maklum pado mandeh.
MANDE
BATIMAH ITAM :
Usah
denai nan kau ajari.
Takilek
ikan diaie
Lah
jaleh jantan batinonyo
Antah
kok di dalam lauik bana
Ikan
tu banyak nan malayok!
Kok
kareh bana hati anak
nak
manjodohkan Manih Talonsong
jo
Palimo Parang Usai
dek
arok pangkek jo harato
dek
arok sanang iduik di rantau ko
bialah
mandeh babaliak pulang
pulang
ka kampung ranah Minang
indak
guno denai kamari.
Kok
jalan lah diasak urang lalu
kok
cupak lah dituka urang panggaleh
kok
adaik ka diubah urang mudo
baminantu
jo urang tak basuku
denai
tak rela salamonyo!
Alah
ka tarang tu nak kanduang.
Antah
kok mamakiak makiak den disiko ha!
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Usahlah
mandeh tarabo bana
Kok
nyampang Manih Talonsong jadi gadih sanjo
indak
balaki sampai nyo mati
dek
karano mandeh nak baminantu urang Minang juo
bialah
bajilbab bana tiok hari
nan
malu tatap tibo bakeh kito
Lai
koh tatangguangkan dek mandeh
malu
nan bak kian.
MANDE
BATIMAH ITAM :
Ondeh
nak kanduang Basusuak Intan
Lah
paralu bana dek kito
urang
bapangkek daripado urang baradaik.
Kok
itu nan tajadi
Alamaik
iduik kasansaro.
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Ampunlah
denai mandeh kanduang
usahlah
denai bari bautang
dari
dunia sampai akhiraik.
Kini
baitu molah dek mandeh
lapeh
molah jo hati nan suci
jo
muko nan janiah
buliah
salamaik kami iduik di rantau ko.
Usah
kito tangka batangka
nan
paralu Manih Talonsong ado jodohnyo
kok
indak ditarimo dek adaik
indak
buliah baminantu jo urang rantau
lah
tabuang bana kami dari kampuang.
Dek
karano denai kakak si Manih
kewajiban
dek denai mangawinkannyo
nak
kami cubo iduik surang
iduik
di rantau baibo hati
alah
kasanang hati mandeh.
MANDE
BATIMAH ITAM :
(TARABO)
Kok
kurang laweh tapak tangan den!
Jo
bak mandi den tampuangkan!
Bialah
maik den bakalang tanah
Daripado
baminantu urang lain!
Bia
anak tak balaki
Asa
adaik tatap dipakai!
Iko
nan banamo Puti Batimah Itam!
Turunan
puti sunduik basunduik!
Den
turuik ajaran nan kawi
warih
adaik dari ninik muyang den!
Jikok
kau maubah adaik
baranti
molah manjadi urang Minang!
Jaan
denai dipanggie mandeh!
Kok
mati den jaan dijanguak!
Itu
nan kalamak dek kalian!
Lah
kayo kau kini
lah
naik galeh Sutan Balidah Ameh
lah
sukses kau manyakolakan si Manih
lah
pandai pulo kau malawan!
Kini
baitu molah dek kau
aden
barangkek kini juo
pulang
ka kampuang ranah Minang!
Kok
indak tabaie dek den naik garudo
jo
marpati den tabang juo!
Kok
marpati maha ongkosnyo
Jo
pul pideo den pulang juo!
Iyo,
ka mamakiak makiak den siko, ha!
Antah
kok den bukak kain den ko!
Sakiak
jantuang den
dek
urang Minang ko mah!
(KALUA
CAPEK)
*
III.
RANDAI
Rusuah
hatinyo Basusuak Intan
Mandeh
manampiak paretongan
Diambiak
siaran lagu batawi
ganti
parintang rintang hati
Taibo
hati Basusuak Intan
Mandeh
kanduang nan lah tarabo
Disangko
abih molah siaran
Antene
tu bana bagoyang
Saluran
limo lah rusak pulo
Baitu
pulo canel salapan
Gambar
nan tarang tarang kain
Rono
abih babintiak bintiak.
Sanan
takana adiak kanduang
Banamo
Puti Manih Talonsong
Puti
bajilbab patang pagi
Antah
ko indak barambuik lai
*
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Manolah
adiak kanduang denai
Si
upiak Puti Manih Talonsong
Kamari
molah agak sabanta
Usah
mandoa doa juo
Ado
paretongan kadisabuik.
(PUTI
MANIH TALONSONG TIBO)
Manih
Talonsong adiak dek denai
lah
lamo denai inok manuangkan
tantangan
diri adik surang.
Usah
talalai dek baju jilbab
usah
ditinggakan iduik dunia
dek
khusuak mangaji jo mandoa
pikiekan
pulo badan diri adiak.
Kok
lai adiak cinto ka badan diri
jaan
manulak bicaro denai.
PUTI
MANIH TALONSONG :
Ondeh
aciak Puti Basusuak Intan
sajak
ketek aciak gadangkan
rangik
saikue aciak alaukan
kalau
nyo banyak baagiah baigon
sajak
bapak kanduang lah maningga
aciak
ongkosi sikola denai
lah
sampai tamaik pulo sikola
baa
dek denai ka mambaleh jaso aciak
pulang
maklum aciak tantang itu.
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Salaruik
salamo nangko
aciak
lah rusuah mamikiekan
ka
jodoh diri adiak.
Kini
alah basuo nan dicari
urang
tu bana nan lah datang
urang
kayo bapangkek pulo
banamo
Palimo Parang Usai
baa
pikiran adiak tantang itu.
PUTI
MANIH TALONSONG :
Kok
lai satuju mandeh kanduang
lai
sasuai ninik mamak
lai
sajalan jo ugamo
baa
dek denai manulaknyo.
Sajak
paningga bapak kanduang
aciak
surang tumpangan badan
apo
bicaro ka denai turuik
kok
dibuang denai jauh
kok
digantuang denai tinggi
alah
ka sanang hati aciak.
Namun
samantang pun baitu
Tantangan
diri Palimo Parang Usai
Lah
tahu urang kasadonyo
Urangnyo
elok bukan kapalang
Banyak
gadih mairiangkannyo
Bini
barampek gundik salapan
Dima
denai dapek kamanumpang.
Disabaliak
itu pulo
Iyo
urang bapangkaik
tapi
tak saugamo dengan kito
baa
jadinyo diri denai.
Antah
kok namuah Palimo tu
Manuruik
ugamo nan awak pacik
Bialah
denai maajakan.
Tantangan
bini jo gundiknyo
Tantu
indak mungkin dicaraikan
Bialah
denai makan hati
Asa
lai balaku kandak aciak.
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Apopun
juo alasan adiak
Nan
paralu kini awak lai balaki
Kok
ampek bininyo
Salapan
pulo gundiknyo
Iyo
baitu urang bapangkek
Iyo
baitu tando urang kayo.
Kok
tantangan ugamo nan kadisabuik
Ugamonyo
samo jo ugamo kito
Tapi
iyo inyolah lamo tak kamusajik
Antah
lai sumbahyang antah tidak
Tapi
dalam kartu panduduaknyo
Inyo
kan lai baugamo Islam.
Itu
nan jadi pegangan dek angku kadi
dalam
urusan panikahan.
Namun
samantang pun baitu
mandeh
nan indak manarimo
disiko
rumik tabedonyo.
Mandeh
tatap basikareh
Indak
ka baminantu salain urang Minang
sampai
tarabo mandeh kanduang
dibukaknyo
kodeknyo kasadonyo
malu
denai mamandangi.
PUTI
MANIH TALONSONG :
Jikok
baitu nan tajadi
dek
ulah nasib diri denai
lah
batangka awak samo awak
daripado
pacah kito saparinduan
bialah
denai manamui mande kanduang
alah
ka sanang hati aciak.
*
IV.
RANDAI
Lah
abang bila dimusajik
Putiah
merkuri tangah jalan
Pagawai
pulang dari kantua
Rumah
lah taraso baro api
Etongan
nan indak kunjuang sudah
Mandeh
nan taguah pandirian
Nan
anak pantang manyarah
Samo
manangih tapi lapiak
Tantangan
Sutan Balidah Ameh
Inyo
nan binguang alang kapalang
Rumah
bak rupo rang kamatian
Surang
nan indak bakasapoan
*
SUTAN
BALIDAH AMEH :
Mandeh
kanduang Puti Batimah Itam
Duo
jo adiak Puti Basusuak Intan
sarato
Puti Manih Talonsong.
Lah
salaruik salamo nangko
lah
denai caliak den pandangi
rumah
lah raso baro dalam tungku
duduaklah
raso ateh kompor
lah
tabaka ikue kasadonyo.
Lah
batangka anak jo induaknyo
lah
basalisiah adiak jo kakaknyo
indak
lai bakasapoan
rumah
bak roman rumah kamatian.
Namonyo
awak iduik di rantau
kok
manggaleh pokok tu bana lah tamakan
induik
batambah susah juo
jaan
ditambah pulo baban kito
dipasulik
dek pakaro lain.
Denai
nan jadi urang sumando
tak
dapek manyalasaikan di nan kusuik
urang
bacakak badunsanak
tantu
kusuiknyo sarupo kusuik bulu ayam
MANDEH
BATIMAH ITAM :
Sutan
Balidah Ameh urang nan arif
Ikolah
ruponyo urang kini
lah
dikacak langan lah bak langan
lah
dikacak pao lah bak batih
Urang
nan indak tahu adaik
lah
samo bakareh arang
dek
ulah Palimo Parang Usai
nan
kadijodohkan jo anak denai
Puti
Manih Talonsong
denai
tak suko salamonyo.
(
TARABO LARI KA TAPI )
kok
indak dakek minantu
lah
den bukak kodek den komah!
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Ondeh
junjungan badan diri
disiko
rumik tabedonyo
Mandeh
bagantuang ditali adaik
denai
bajalan caro rang kini.
Kok
tantangan Palimo Parang Usai
apo
kurang cacek celonyo
Inyo
urang awak pun urang
Indak
ado gadiang nan indak ratak
antah
kok gadiang plastik
Awak
manaruah bungo kambang
manga
kumbang dialau datang
kok
tak jadi bungo babuah
jaan
kumbang nan disalahkan
pulang
maklum bakeh tuan.
MANDEH
BATIMAH ITAM :
Ondeh
Puti Basusuak Intan
Urang
mudo salendang dunia
usah
diulang duo kali
maramang
bulu kuduek den mandangakan
Kau
paso Manih Talonsong
manarimo
Palimo Parang Usai
dek
karano kau nan manggadangkan
jo
manyikolakannyo.
Samantang
pun baitu
kito
urang baradaik
adaik
nan indak lakang dek paneh
nan
indak lapuak dek ujan
jikok
kau lai urang babudi
usah
jaso nan dietong!
PUTI
MANIH TALONSONG :
Ondeh
mandeh kanduang janyo denai
sarupo
iko bana parasaian denai
sarupo
iko bana cobaan Tuhan
lah
jatuah ditimpo janjang
bapak
mati mandeh mangamuak
batangka
jo aciak Basusuak Intan
dek
ulah badan diri denai.
Dari
pado batangka jo bacakak
sari
pado pacah awak badunsanak
bialah
denai bajalan dari rumah ko
Bialah
denai bajalan jauh
antah
ka Kuwait ka Libanon
antah
ka Brunai jo ka Siam
manjadi
tekawe jadi juo.
Apo
gunonya denai manjadi anak mandeh
apo
gunonyo denai manjadi adiak aciak
denai
nan indak mambaleh guno
dek
karano denai manih talonsong
(
BAJALAN NAK PAI KALUA )
SUTAN
BALIDAH AMEH :
Manolah
adiak Manih Talonsong
Usah
adiak maurak langkah
usah
adiak baibo hato
usah
adiak bajalan jauh
indak
ado kusuk nan tak salasai
tak
ado karuah nan tak tajaniahkan
kito
maminta pada Tuhan.
(
MANIH TALONSONG INDAK JADI PAI KALUA )
Manolah
kito nan disiko
manuruik
pikiran denai
dek
karano Manih Talonsong lai bamamak
baa
kok dipulangkan etongan ko
bakek
mamaknyo banamo Datuk Patah Karih
Tandonyo
kito urang Minang
urang
baradaik janyo urang
kamanakan
barajo ka mamak
mamak
barajo ka pangulu
kamanakan
saparentah mamak
dek
karano kamanakan lah batangka
eloklah
mamak mayalasaikan
Baa
manuruik pikiran mandeh
MANDEH
BATIMAH ITAM :
Itulah
kato sabananyo.
Manuruik
mandeh tantang itu.
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Kok
tantangan mamak denai
Nan
Bagala Datuak Patah Karih
inyo
nan jauh dari siko.
Tingga
di kampuang surang diri
Manjadi
garin Musajik Jamik
SUTAN
BALIDAH AMEH :
Kok
jauh bana mamak nantun
Kito
japuik molah kamari
Sambie
pai bajalan-jalan
Mancaliak
kamanakannyo
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Denai
manuruik tantang itu
namun
samantang pun baitu
jo
apo mamak tu datang
ongkos
oto samaha tubo
seo
kapatabang batambah tinggi
jikok
tak ado ameh diuncang
atau
simpanan di bank
indak
pulo ado nan kadijua
tantu
mukasuik indak kasampai.
SUTAN
BALIDAH AMEH :
Dek
denai urang sumando
nan
indak bisa manyalasai di nan kusuik
mamutuih
dinan gantiang
jo
pitih denai sato.
Bialah
denai nan barugi
Mambaie
ongkos Datuk Karih Patah
Untuk
manyalasaikan patangkaran
Anak
kamanakannyo
Itu
caro nan dapek denai buek
Alah
ka sanang hati adiak.
(
BAGAGEH KALUA )
E,
yayai
Tandeh
juo pitih den
manjadi
minantu urang Minangko!
*
V.
RANDAI
Tantangan
Datuak Karih Patah
Mamak
dek puti nan baduo
Sanang
hatinyo bukan buatan
Dapek
pakirin dari rantau
Bajalan
molah Datuk nantun
Nak
mancaliak kamanakan
Iyo
baitu jadi mamak urang
Bilo
dipasan awak datang
Tibo
di rumah hari lah patang
Lah
mananti Puti Basusuak Intan
Duo
jo Puti Manih Talonsong
Sarato
Mandeh Batimah Itam
Duduak
di lantai babiludu
Dibaka
rokok nan sabatang
digomok
roti jo mantega
sinan
dimulai paretongan
*
MANDEH
BATIMAH ITAM :
Adiak
denai Datuak Karih Patah
baiyo
batido molah kito
nak
dapek kato sasuai.
Aluran
diri Manih Talonsong
sajak
ditinggakan bapak kanduang
lah
digadangkan dek kakaknyo
lah
tamaik pulo sikolanyo.
Maklumlah
anak iduik di rantau
bujang
jo gadih lah bak lapek jo daun
kok indak
lakeh dipajodohkan
malu
kok tibo didiri kito.
Itu
nan marusuah dalam hati.
DATUAK
KARIAH PATAH :
Jiko
itu nan aciak sabuik
itulah
kato sabananyo.
Dek
denai jauh di kampuang
karajo
manjadi garin musajik
ka
sawah nan jo ka ladang
indak
lai takao dek badan ko
iyo
lah talalai denai tantang itu.
Namun
samantang pun baitu
kok
lai ado tampak ka jodohnyo
elok
kabakan molah bakeh denai
supayo
dicaliak rupo tampannyo
kok
lai bakatujuan
lai
sasuai jo etongan
elok
sugiro dipakameh.
MANDEH
BATIMAH ITAM :
Nan sapanjang
rantau nanko
ado
urang nan bakuaso
banamo
Palimo Parang Usai
anak
dek Suri Dirajo Rantau Jao.
Urang
kayo bapangek pulo.
Utusannyo
lah datang nak batanyo
iyo
ka bakeh Sutan Balidah Ameh
dek
sutan urang sumando
tak
dapek mamutuih dinan gantiang
etongan
tapulang bakek mamaknyo
DATUK
KARIH PATAH :
Itulah
sumando sabananyo
sumando
nan tahu adaik baradaik
kok
tantangan etongan itu aciak sabuik
hanyo
sabuah denai tanyokan
laikoh
Palimo tu urang awak
urang
bapandam pakuburan
nan
basuku baninik mamak
urang
baugamo jo baradaik
MANDEH
BATIMAH ITAM :
Kok
itu nan ditanyokan
iyo
jauh panggang dari api.
Nan
banamo Palimo Parang Usai
iyolah
bak mamangan adaik
Pisang
sikalek kalek utan
Pisang
simbatu nan bagatah
Bodi
caniago inyo bukan
Koto
piliang inyo antah.
Iko nan
marusuah ka diri denai
baa
pikiran adiak tantang itu.
DATUK
KARIH PATAH :
Lah
sarupo iko pandangaran
indak
barasak dari talingo
di
zaman sekarang kini nagko
iduik
lah batuka padok.
Lah
langang urang di sawah
lah
ciek ciek urang ka ladang
sadonyo
babondong jadi pagawai
tanah
pusako lah jadi harato karun
digadai
dijua bak kato surang surang
indak
lai manuruik barih adaik.
Adaik
samakin lamo samakin guyah
kamanakan
indak lai saparentah mamak
mamak
lah barajo ka rang sumando.
Tipak
diparetongan iko kini
manuruik
pandapek denai
elok
ditarimo Palimo Parang Usai
manjadi
junjungan Manih Talonsong
Baa
dek baitu kato denai
kok
baminantu jo urang kayo
urang
kayo bapangkaik pulo
kok
ado sawah nan tagadai
atau
pun ladang nan tajua
dapek
ditabuih dek Manih Talonsong.
Dek
ameh kameh dek padi manjadi
maitu
mamangan urang tuo-tuo.
MANDEH
BATIMAH ITAM :
Hm!
Lah balainan bana datuak kini!
Lah
marasai bana iduik datuak
lah
paralu bana harato bando
dari
pado iduik baradaik!
Kok
pitih jo pangkek dapek dicari
tapi
nan rumpun katurunan
nan
gala urang babangso
indak
dapek dibali jo ameh perak
alah
ka jaleh tu dek datuak!
DATUK
KARIH PATAH :
Kok
tantangan adaik baradaik
lah
jaleh dek denai kasadonyo
dari
ujuang sampai ka pangka
dari
nan tasurek jo nan tasirek
usah
diajari denai tantang itu
denai
nan banamo Datuk Patah Karih!
Sajak
ketek denai di kampuang
denailah
paham sagalonyo.
Sekali
aie gadang, sekali tapian barubah
zaman
barubah batuka bantuak
adaik
lah tingga dibungonyo
nan
tingga papatah jo patitih
salabiahnyo
abih dek bakarilaan.
Dek
karano nan bak kian
elok
kito manuruik dinan banyak.
Kini
iduik paralu pangkek
pangkek
bajalin dengan kayo
itulah
urang nan didanga.
Ko
Datuak bana awak
kok
Pangulu bana kito
tapi
bansaik indak bapitih
indak
ka disapo urang lai
Antah
kok urang bank namuah manyapo
dek
arok tanah kok lai kadijua.
MANDEH
BATIMAH ITAM :
Tantangan
curai paparan
adat
dek Datuak Karih Patah
iyo
lah barubah kasadonyo.
Lah
tabaliak bana dunia ko
Datuak
tu bana nan indak baradaik
Baa
dek kito mangatokannyo.
DATUAK
KARIH PATAH :
Kok
ka baradaik bana aciak kini
manga
dipakai di nagari urang
elok
molah babaliak pulang.
Baa
de baitu janyo denai
nan
adaik salingka nagari
pangulu
salingka kaum.
MANDEH
BATIMAH ITAM :
Jadi,
katuju dek Datuak urang tak basuku!
Minantu
nan indak basawah pamedanan!
Sumando
nan indak jaleh dima duduaknyo!
DATUK
KARIH PATAH :
Aciak
di rantau baraja adaik
denai
di kampuang manyimak keadaan
Alam
takambang jadi guru
Baitu
ajaran adaik kito.
Nan
sakarang iko kini
adaik
tu bana nan lah barubah
baa
dek kito indak manuruikkannyo.
Kito
urang baradaik
dari
daulu sampai sekarang kini nangko.
MANDEH
BATIMAH ITAM :
Jikok
Datuak Karih Patah tagak dilua
lapehkan
molah ujuang jo pangka.
Jaan
sarupo malapeh ayam sabuang
ayam
dilapeh tali dipijakkan.
Tapi
nan Puti Manih Talonsong
iyolah
anak dek diri denai!
Aden
induaknyo!
Dek
karano aden induaknyo
inyo
indak buliah kawin jo urang lain
Musti
jo urang Minang Juo!
Alah
jaleh!
Alah
jaleh!
Alah
jaleh!
Kok
indak jaleh
Bialah
den baguliang guliang disiko!
Buliah
nak sanang hati kalian!
DATUK
KARIH PATAH :
Usah
aciak tarabo bana
danga
molah dek aciak elok-elok.
Kini
baitu molah dek kito nan basamo
kusuik
nan musti kito salasaikan
karuah
nan musti kito janiahkan.
Indak
ado nan salah, indak ado nan bana
elok
babaliak kito pado etongan samulo.
Kito
pulangkan etongan ko
Ka
bakeh Sutan Balidah ameh
untuak
mancarikan jalan nan elok
tapuang
indak taserak
rambuik
indak putuih.
Manolah
Puti Basusuak Intan
Imbau
molah Sutan Balidah Ameh.
VI.
RANDAI
Siaran
batuka hanyo lai
Sungguah
batuka sanan juo
Ditakan
saluran anam
Gambar
barubah dalam tipi
Bagageh
Puti Basusuak Intan
Mamanggie
Sutan Balidah Ameh
Nak
mancari jalan nan elok
Bak
maelo rambuik dalam tapuang
Takajuik
Sutan Balidah Ameh
Baa
kok Datuak nan maimbau
Apokoh
ado etongan tak salasai
Mangko
sumando dibao sato
Rapeklah
urang tangah rumah
Datang
Sutan Balidah Ameh
Dibuek
rundiang ka nan bana
Dek
sumando juo mangkonyo kameh
*
DATUK
KARIH PATAH :
Makonyo
Sutan diimbau datang
dek
karano etongan tibo di nan rumik.
Dek
karano Sutan mamulai etonganko
Eloklah
Sutan manyalasaikan
sampai
ka ujuang
Maklum
Sutan tantang itu.
Ado
jalan nan dapek ditampuah
Supayo
Palimo bisa dijodohkan
Jo
Puti Manih Talonsong.
Jikok
Palimo tu lai namuah
manjadi
kamanakan urang Minang
mangaku
bamamak ka ayah Manih Talonsong
basuku
ka suku kaum ayah Manih Talonsong
mako
patikaian dapek disalasaikan.
Baa
mangko dek baitu
kalau
Palimo lah jadi kamanakan
dek
ayahnyo Puti Manih Talonsong
kok
kadijodohkan bana inyo baduo
lah
samo aratinyo pulang kabako.
Padi
dikabek jo daunnyo.
Baa
pandapek sutan tantang itu.
SUTAN
BALIDAH AMEH :
Maningkah
saketek, Datuak Karih Patah.
Jikok
Palimo namuah mangaku bamamak
ka
ayah Manih Talonsong
laikoh
kito mamaek nan taragiah
DATUK
KARIH PATAH :
Itu
nan adaik.
Inggok
mancangkam tabang basitumpu.
SUTAN
BALIDAH AMEH :
Lai
indak sarik bana manjadi urang Minang, doh.
MANDEH
BATIMAH ITAM :
Ayah
Manih Talonsong kan alah maningga.
DATUK
KARIH PATAH :
Jaan
ditingkah pulo lai!
Tau
waden tumah.
Bakonyo
kan lai!
SUTAN
BALIDAH AMEH :
Tantangan
Palimo Parang Usai
nak
mangaku bamamak ka ayah Manih Talonsong
supayo
dapek dipajohkan
supayo
jaan talangga adaik nan kawi
itulah
kato sabananyo.
DATUK
KARIH PATAH :
Sutan
Balidah Ameh urang budiman
Jikok
kito lai sapaham
Mamintaklah
sayo bakeh sutan
Nak
mangatokan bakeh Palimo
Mukasuik
kito nan bak kian.
Sutanlah
nan ka mangatokan
Ka
bakeh Palimo Parang Usai
supayo
inyo namuah
manjadi
kamanakan urang Minang.
Suruik
langkah lai ka manang
katokan
baitu ka bakehnyo.
SUTAN
BALIDAH AMEH :
Bisa
diatur. Bisa diatur.
DATUK
KARIH PATAH :
Saketek
lai tambahan dari sayo.
Dek
karano etongan lah dimulai
di
rumah Basusuak Intan nangko
denai
nan indak kamanulak.
Namun
samantang pun baitu
eloklah
dibuek alek baketek ketek
untuk
alek “makan bajamba”
itu
nan ka sanang dek kito nan basamo.
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Jikok
itu nan kandak mamak
nak
baadokan alek makan bajamba
itulah
kato sabananyo.
Utang
dek denai maadokan
indak
kayu janjang dikapiang
pulang
maklum bakeh mamak.
SUTAN
BALIDAH AMEH :
(
BAGAGEH KATAPI, MANGECEK SURANG )
Abih
juo pitih den!
PUTI
BASUSUAK INTAN :
Ondeh
tuan Sutan Balidah Ameh
Manga
tuan mangecek surang?
SUTAN
BALIDAH AMEH :
Indak.
Indak.
Nan
ka den kecekan ……..
bialah
pitih den abih
asa
jan talonsong jodohnyo
RANDAI
PENUTUP
TAMAT